Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Koninie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

K., dnia 27-10-2015 r.

Sąd Okręgowy w K. Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Andrzej Nawrocki

Protokolant: st.sekr.sąd. Dorota Wróbel

po rozpoznaniu w dniu 13-10-2015 r. w K.

sprawy z powództwa J. O. (1), małoletniej P. O. i małoletniej M. O. (1) reprezentowanych przez przedstawiciela ustawowego - matkę J. O. (1)

przeciwko Towarzystwu (...) S.A. w W.

o zapłatę

1.  Zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz powódki J. O. (1) kwotę 45.000 zł (czterdzieści pięć tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 5 listopada 2013 roku do dnia zapłaty.

2.  Zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz małoletniej powódki P. O. reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego - matkę J. O. (1) kwotę 45.000 zł (czterdzieści pięć tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 5 listopada 2013 roku do dnia zapłaty.

3.  Zasądza od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz małoletniej powódki M. O. (1) reprezentowanej przez przedstawiciela ustawowego - matkę J. O. (1) kwotę 45.000 zł (czterdzieści pięć tysięcy złotych) z ustawowymi odsetkami od dnia 5 listopada 2013 roku do dnia zapłaty.

4.  Oddala powództwa w pozostałym zakresie.

5.  Znosi wzajemnie między stronami koszty procesu.

6.  Nakazuje pobrać od pozwanego Towarzystwa (...) S.A. w W. na rzecz Skarbu Państwa – - Sąd Okręgowy w K. kwotę 7.367 zł 94 gr (siedem tysięcy trzysta sześćdziesiąt siedem złotych dziewięćdziesiąt cztery grosze) tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych.

SSO Andrzej Nawrocki

Sygn. akt I C 223/14

UZASADNIENIE

Powódka J. O. (1) oraz małoletnie powódki M. O. (1) i P. O. reprezentowane przez przedstawiciela ustawowego – matkę J. O. (1) wniosły o zasądzenie od pozwanego Towarzystwa (...) SA w W. kwot po 100.000 zł tytułem zadośćuczynienia za doznaną krzywdę na skutek naruszenia dobra osobistego w postaci prawa do posiadania członka rodziny wraz z ustawowymi odsetkami od dnia 5.11.2013r. oraz zasądzenie od pozwanego na rzecz powódek kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego w kwocie po 7.200 zł i opłatę skarbową od udzielonych pełnomocnictw w kwocie po 17 zł. W uzasadnieniu pozwu powódki wywodziły, że w dniu 19.04.2007r. doszło w miejscowości G., na autostradzie (...), do wypadku komunikacyjnego, w którym M. S., kierujący samochodem osobowym marki R. (...) o nr rej. (...), przy wykonywaniu manewru wyprzedzania samochodu ciężarowego zahaczył o lewy tył naczepy, co doprowadziło do zderzenia pojazdów, a w wyniku tego zdarzenia śmierć poniósł pasażer samochodu osobowego A. O. – mąż i ojciec powódek. Pojazd sprawcy zdarzenia był ubezpieczony w ramach odpowiedzialności cywilnej w Towarzystwie (...) SA w W.. Powódki wskazały jako podstawę prawną swoich roszczeń art. 448 k.c. w zw. z art. 24 § 1 k.c. oraz wskazały, że śmierć A. O. spowodowała u nich krzywdę w postaci cierpienia psychicznego oraz naruszyła prawo do niezakłóconego życia w pełnej rodzinie, prawo do kontaktu i bliskości z mężem i ojcem. Nadto powódki wskazały, że relacje łączące je ze zmarłym należy uznać za zażyłe, przy czym śmierć A. O. przekreśliła perspektywy życiowe rodziny oraz bieżące plany – budowę własnego domu. Powódka J. O. (1) na skutek doznanego szoku znalazła się w ciężkiej sytuacji emocjonalnej, jej stan psychiczny uległ znacznemu pogorszeniu i powódka była niespokojna, płaczliwa, czuła pustkę, nie była zdolna pracować, a w konsekwencji powódka musiała poddać się leczeniu psychiatrycznemu i korzystać z leków antydepresyjnych. Powódka J. O. (1) nie wyszła ponownie za mąż i samotnie wychowuje córki. Natomiast małoletnie powódki wspominają zmarłego ojca, który był dla nich opiekunem i wzorem do naśladowania, odczuwają jego brak w życiu codziennym, stały się półsierotami. Śmierć A. O. negatywnie wpłynęła na nieukształtowaną jeszcze psychikę małoletnich powódek, niewątpliwie zmniejszyła możliwości zdobycia przez nie wykształcenia, przy czym śmierć ta wywołała u powódek wiele cierpienia, bólu, żalu i niezrozumienia przyczyny tak wielkiej niesprawiedliwości. Powódki wskazały, że poczucie straty męża i ojca uniemożliwia rodzinie zmarłego powrót do normalności (k.2-10,198v).

Pozwany Towarzystwo (...) SA w W. wniósł o oddalenie powództwa powódek w całości oraz o zasądzenie od powódek kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, z uwzględnieniem opłaty skarbowej od pełnomocnictwa. Pozwany wskazał, iż kwestionuje wszystkie twierdzenia strony powodowej wyraźnie nie przyznane. Nadto pozwany wskazał, iż kwestionuje swoją odpowiedzialność za krzywdę wynikającą z naruszenia dobra osobistego powódek w związku ze śmiercią męża i ojca, jak również z ostrożności procesowej pozwany zakwestionował wysokość kwot dochodzonych przez powódki z tytułu zadośćuczynienia, albowiem kwoty te nie znajdują uzasadnienia w okolicznościach sprawy przedstawionych w pozwie. Nadto pozwany wskazał, iż kwestia objęcia odpowiedzialnością zakładów ubezpieczeń roszczeń o zadośćuczynienie po śmierci osób najbliższych, która nastąpiła przed wejściem w życie przepisu art. 446 § 4 k.c. nie jest jednolicie określana w doktrynie i orzecznictwie, jednakże linia orzecznicza wskazana w pozwie wydaje się być obecnie przeważająca w orzecznictwie Sądu Najwyższego. W ocenie pozwanego w przypadku roszczeń dochodzonych w pozwie nie można mówić o wykazaniu adekwatnego związku przyczynowego pomiędzy wypadkiem, a krzywdą powódek. Pozwany z ostrożności procesowej wskazał, iż w przedmiotowej sprawie kwota dochodzonego zadośćuczynienia została skompensowana poprzez wpłatę świadczeń z tytułu odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej względnie jest wygórowana. Nadto pozwany wskazał, że jak wynika z historii choroby, powódka J. O. (1) od chwili wypadku leczyła się w poradni zdrowia psychicznego, jednakże stan zdrowia powódki ulegał stopniowej poprawie, a samo leczenie powódka zakończyła w styczniu 2009r., przy czym nie można wykluczyć, że na stan zdrowia psychicznego i samopoczucie powódki poza wydarzeniem w postaci śmierci męża miała również sytuacja konfliktowa ze starszym bratem. Pozwany wskazał również, że nie neguje, iż małoletnie powódki odczuwają brak ojca w życiu codziennym, jednakże brak jest dostatecznych dowodów pozwalających na uznanie, iż śmierć ojca miała większy wpływ na zmniejszenie możliwości zdobycia przez nie wykształcenia bądź miała negatywny wpływ na wyniki w nauce. Natomiast obecnie powódki nie korzystają z pomocy psychologa lub psychiatry, a przynajmniej brak jest dokumentacji medycznej to potwierdzającej (k.60-68,198v).

Sąd ustalił, co następuje:

Pozwany w dniu 23.03.2007r. zawarł umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych – polisa nr (...) - dotyczącą samochodu osobowego marki R. (...) o nr rej. (...), którego ówczesnym właścicielem był M. K., przy czym umowa ta została zawarta na okres 1 miesiąca do dnia 22.04.2007r. (bezsporne).

W dniu 27.03.2007r. P. S. i G. S. nabyli od M. K. powyższy samochód osobowy marki R. (...) o nr rej. (...). Następnie samochód ten w dniu 28.03.2007r. został zarejestrowany na terenie Powiatu (...) i otrzymał numer rejestracyjny (...) (dowód: k. 158-161 akt Sądu Rejonowego w K. I C (...)).

W dniu 19.04.2007r. M. S., P. S., A. O. wraz z 2 innymi mężczyznami wracali samochodem osobowym marki R. (...) o nr rej. (...), stanowiącym własność P. S., z pracy poza granicami kraju, przy czym na terenie Polski samochodem kierował M. S.. M. S. w dniu 19.04.2007r. na trasie A-2 w miejscowości G., kierując samochodem osobowym marki R. (...) o nr rej. (...), stanowiącym własność P. S., nie zachował należytych środków ostrożności i nie kontrolował w sposób prawidłowy toru ruchu kierowanego przez siebie pojazdu oraz nie zachował właściwego odstępu bocznego od wyprzedzanego pojazdu ciężarowego z naczepą i doprowadził do zderzenia z tym pojazdem. W wyniku tego zderzenia pasażer samochodu R. (...) - P. S. doznał różnego rodzaju obrażeń ciała, natomiast pasażer A. O. doznał ciężkich obrażeń ciała skutkujących jego zgonem na miejscu zdarzenia (bezsporne).

Sąd Rejonowy w Słupcy prawomocnym wyrokiem z dnia 15.02.2008r. sygn. akt II K (...) uznał M. S. za winnego tego, że w dniu 19.04.2007r. na trasie A-2 w miejscowości G., gm. S. pow. (...) województwa (...), kierując samochodem osobowym marki R. (...) o nr rej. (...), stanowiącym własność P. S., naruszył nieumyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że nie zachował należytych środków ostrożności i nie kontrolując w sposób prawidłowy toru ruchu kierowanego przez siebie pojazdu i nie zachowując właściwego odstępu bocznego od wyprzedzanego pojazdu ciężarowego marki I. (...) o nr rej. (...) z naczepą V. H. o nr rej. (...), doprowadził do zderzenia z tym pojazdem w ten sposób, że zjechał z lewej na prawą część jezdni i uderzył prawym przednim bokiem i dalej środkiem prawego boku samochodu osobowego marki R. (...) w lewą tylną część naczepy V. H., w wyniku czego pasażer samochodu R. (...) - P. S. doznał obrażeń ciała w postaci: złamania obustronnego obojczyków, złamania żebra I prawego, złamania wyrostka piersiowego t4, stłuczenia płuc, rany głowy, łokcia prawego i krwiaka nadtwardówkowego, co naruszyło prawidłowe funkcjonowanie jego organizmu na czas powyżej 7 dni, natomiast pasażer A. O. doznał ciężkich obrażeń ciała skutkujących jego zgonem na miejscu zdarzenia, tj. przestępstwa z art. 177 § 2 k.k. i za przestępstwo to skazał M. S. na karę 1 roku i 6 miesięcy pozbawienia wolności, z warunkowym zawieszeniem jej wykonania na okres 3 lat i karę grzywny (dowód:k.241,281 akt Sądu Rejonowego w Słupcy sygn. akt II K (...)).

Powódka J. O. (1) w chwili śmierci męża A. O. miała 31 lat i pracowała jako szwaczka. Powódka, gdy dowiedziała się o śmierci męża to przeżyła szok i długo nie wierzyła, że to prawda. Wówczas powódka stała się płaczliwa, odczuwała lek, niepokój oraz obawę o przyszłość swoją i córek. Powódka po śmierci męża zaczęła brać leki uspokajające i rozpoczęła leczenie psychiatryczne. W okresie od dnia 28.05.2007r. do dnia 8.01.2009r. powódka - z przerwami - leczyła się w ZOZ (...) s.c. (...) w K., gdzie była leczona psychiatrycznie oraz miała terapię psychologiczną. Powódka po śmierci męża przez okres 6 miesięcy była na zwolnieniu lekarskim, wystawianym przez lekarza psychiatrę, a następnie wróciła do pracy i pracowała także przez okres 6 miesięcy. Po tym czasie powódka, z uwagi na problemy psychiczne, ponownie przebywała przez okres 2 – 3 miesięcy na zwolnieniu lekarskim. Od tego czasu powódka wróciła do pracy i do chwili obecnej pracuje jako krawiec – szwacz. Nadal powódka wraz z małoletnimi powódkami chodzi na grób A. O. raz w tygodniu. Od czasu śmierci męża powódka sama zajmuje się wychowaniem małoletnich powódek. Powódka J. O. (1) do chwili obecnej z nikim się nie związała, gdyż nie umiałaby być z kimś innym oraz z uwagi na pamięć po zmarłym mężu. Powódka wraz z córkami mieszka w domu ze swoim ojcem i bratem, przy czym brat powódki nadużywa alkoholu i czasami dochodzi do konfliktów pomiędzy nim a powódką, że ktoś czegoś nie zrobił (dowód: k.29,30,40-52,129,166a, zeznania powódki J. O. k.119v-120,198).

Małoletnia powódka M. O. (1) w momencie śmierci ojca miała 9 lat i chodziła do II klasy. Małoletnia powódka po śmierci ojca stała się płaczliwa oraz smutna i przez okres około tygodnia nie chodziła do szkoły. Małoletnia powódka M. O. (1) po śmieci ojca nie brała żadnych leków uspokajających, jak również nie leczyła się psychiatrycznie oraz nie korzystała z terapii psychologicznej. Początkowo po śmierci ojca małoletnia powódka miała trudności w nauce, jednakże otrzymała promocję do następnej klasy, a jej oceny na koniec roku były takie same jak na półrocze. Małoletnia powódka M. O. (1) obecnie uczy się dobrze i nie ma żadnych problemów po śmierci ojca, jednakże bardzo często wspomina ojca – w rocznicę jego urodzin, śmierci, imienin (dowód: zeznania małoletniej powódki M. O. k.119).

Małoletnia powódka P. O. w momencie śmierci ojca miała 4 lata i nie rozumiała sytuacji, w której się znalazła, jednakże po śmierci ojca wystąpiło u powódki zagubienie oraz niewiedza i powódka pytała się „kiedy tata przyjdzie”. Małoletnia powódka P. O. po śmieci ojca nie leczyła się psychiatrycznie oraz nie korzystała z terapii psychologicznej. Obecnie małoletnia powódka nie ma problemów z nauką w szkole (dowód: zeznania małoletniej powódki M. O. k.119, powódki J. O. k.119v-120,198).

W dniu 25.08.2008r. wpłynął do Sądu pozew wniesiony przez powódkę J. O. (1) oraz małoletnie powódki M. O. (1) i P. O. reprezentowane przez przedstawiciela ustawowego – matkę J. O. (1), w którym powódki wniosły o zasądzenie od pozwanego kwot po 35.000 zł, tytułem odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej po śmierci męża i ojca, a nadto powódka J. O. (1) wniosła o zasądzenie kwoty 4.470 zł tytułem zwrotu kosztów pochówku. W uzasadnieniu tego pozwu powódka J. O. (1) wskazała, że po śmierci A. O. sytuacja powódek dramatycznie się pogorszyła oraz przekreślone zostały perspektywy życiowe rodziny i bieżące plany. Nadto powódka wskazała, iż dochody osiągane przez zmarłego męża stanowiły podstawowe źródło utrzymania rodziny, gdyż zmarły regularnie wyjeżdżał do pracy za granicę, natomiast po wypadku jedynym źródłem utrzymania rodziny są dochody uzyskiwane przez powódkę. Powódka wskazała, że na skutek doznanego szoku znajduje się w bardzo ciężkiej sytuacji emocjonalnej, cierpi na depresję, a jej stan psychiczny uległ znacznemu pogorszeniu, do tego stopnia, że musiała poddać się leczeniu psychiatrycznemu i znajduje się pod stałą opieką lekarza psychiatry. Nadto powódka J. O. (1) wskazała, że trudno jest jej dostosować się do nowych warunków życia, podołać ciężarowi zapewnienia córkom życia na godnym poziomie oraz nie jest w stanie zajmować się w dotychczasowy sposób pracą zawodową i obowiązkami domowymi. Natomiast małoletnie powódki M. O. (1) i P. O. wskazały, że straciły na zawsze swojego kochającego ojca, z którym wiązała je silna więź emocjonalna i stały się nagle półsierotami. Nadto małoletnie powódki wskazały, iż strata ojca bardzo negatywnie wpłynęła na nieukształtowaną jeszcze psychikę powódek i zdarzenie to może mieć ujemny wpływ na ich rozwój, możliwości zdobycia wykształcenia, perspektywy zarobkowe i zawodowe. Powódki wskazały także, że ojciec był dla nich opiekunem i wzorem do naśladowania i strata tak bliskiej osoby wywołała wiele cierpień, bólu, poczucia osamotnienia, żalu i niezrozumienia dla tak wielkiej niesprawiedliwości (dowód: k.2-6 akt Sądu Rejonowego w K. I C (...)).

Sądu Rejonowego w K. prawomocnym wyrokiem z dnia 30.03.2009r. sygn. akt I C (...) zasądził od pozwanego na rzecz powódki J. O. (1) kwotę 25.000 zł oraz na rzecz małoletnich powódek M. O. (1) i P. O. kwoty po 35.000 zł wraz z ustawowymi odsetkami i kosztami procesu, oddalając powództwo powódki J. O. w pozostałym zakresie. W uzasadnieniu tego wyroku Sąd Rejonowy w K. wskazał, iż śmierć męża spowodowała u powódki J. O. (1) utratę wsparcia bliskiej osoby i cały ciężar opieki i wychowania małych dzieci oraz prowadzenia i utrzymania domu spadł na powódkę. Nadto Sąd Rejonowy w K. wskazał, że powódka bardzo silnie przeżyła śmierć męża, stała się niespokojna, płaczliwa, nerwowa, miała kłopoty z pamięcią oraz koncentracją, przy czym powódka nie była zdolna chodzić do pracy oraz wymagała pomocy psychiatry i brania leków antydepresyjnych, z uwagi na zachwianie jej poczucia bezpieczeństwa i zaburzenia depresyjno-lękowe. Sąd Rejonowy w K. w uzasadnieniu wskazał także, iż małoletnie powódki M. O. (1) i P. O. straciły ojca w bardzo młodym wieku, co negatywnie odbiło się na ich psychice, gdyż stały się one smutne, osamotnione i córkom bardzo brakuje ojca, który nie będzie mógł uczestniczyć w ich wychowaniu i kształtowaniu charakteru. Nadto Sąd Rejonowy w K. wskazał, iż P. zrobiła się nerwowa, a M. ma kłopoty z nauką, niechętnie chodzi do szkoły, przy czym córki mają utrudniony start życiowy, mogą liczyć na matkę. W świetle okoliczności wskazanych w uzasadnieniu Sąd Rejonowy w K. uznał, iż uzasadnione są roszczenia małoletnich powódek M. O. (1) i P. O. co do kwot po 35.000 zł oraz uzasadnione jest roszczenie powódki J. O. (1) co do kwoty 25.000 zł, przy czym jako podstawę prawną Sąd Rejonowy w K. wskazał art. 446 § 3 k.c. (dowód: k.164-165, 174 akt Sądu Rejonowego w K. I C (...)).

Powódka J. O. (1) nie potrafiła wskazać jaka część zasądzonych wówczas kwot dotyczyła utraconych dochodów, a jaka część dotyczyła cierpień psychicznych po śmieci bliskiej osoby (dowód: zeznania powódki J. O. k.119v-120,198).

Małoletnia powódka P. O. w momencie śmierci ojca miała 4 lata i nie rozumiała sytuacji, w której się znalazła, jednakże po śmierci ojca wystąpiło u powódki zagubienie i niewiedza. Dzieci w tym wieku nie zawsze są w stanie zrozumieć sytuację straty, śmierci kogoś bliskiego i myślą, że osoba bliska wróci. U małoletniej powódki P. O. wystąpiła nietypowa reakcja żałoby, gdyż zawsze dziecko jak traci rodzica to coś się z nim dzieje i mogą być zmiany w jego zachowaniu – dziecko może być agresywne, złośliwe. Natomiast nietypowość reakcji żałoby małoletniej powódki P. O. polegała na tym, że te zmiany w zachowaniu nie wystąpiły. Śmierć ojca i stres z tym związany nie spowodował u małoletniej powódki P. O. trwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym (dowód: opinia biegłego sądowego psychiatry dr n.med. J. O. k.160—161,177).

Małoletnia powódka M. O. (1) w momencie śmierci ojca miała 9 lat i dobrze zapamiętała sytuację wypadku z przekazów najbliższych, utrwaliły się u niej doświadczenia tamtego okresu, których znaczenia nie do końca w tak młodym wieku była świadoma. Strata jednego z rodziców zapewne spowodowała u powódki utratę poczucia fizycznego i psychicznego bezpieczeństwa. U małoletniej powódki M. O. (1) po śmierci ojca wystąpił smutek i płaczliwość, jednakże nie pojawiły się żadne zmiany w zachowaniu, problemy w nauce czy lęki. Śmierć ojca i stres z tym związany nie spowodował u małoletniej powódki M. O. (1) trwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym. Nie jest wykluczone, że w przyszłości mogą wystąpić trudności natury psychicznej po tak wielkiej stracie, jaką jest śmierć ojca (dowód: opinia biegłego sądowego psychiatry dr n.med. J. O. k.162—163,177).

Natomiast śmierć męża wywołała u powódki J. O. (1) zaburzenia emocjonalne w postaci zaburzeń adaptacyjnych, które miały istotny wpływ na funkcjonowanie osobiste i społeczne powódki przez okres 2 lat. Powódka odczuwała lęk, niepokój, obawę o przyszłość swoją i córek, zaburzenia koncentracji, co uniemożliwiało powódce pracę zawodową oraz utrudniało wykonywanie codziennych zajęć domowych i opiekę nad córkami. Powódka po śmierci męża podjęła leczenie psychiatryczne i terapię psychologiczną, w celu odzyskania równowagi psychicznej i włączona farmakoterapia, terapia psychologiczna oraz upływający czas pozwoliły powódce na powrót do równowagi psychicznej oraz w miarę normalnego funkcjonowania. Śmierć męża i stres z tym związany spowodował u powódki J. O. (1) 5% długotrwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym w postaci zaburzeń adaptacyjnych, będących następstwem urazów i wypadków, w których nie doszło do trwałych uszkodzeń (...): utrwalone nerwice związane z urazem czaszkowo-mózgowym (dowód: opinia biegłego sądowego psychiatry dr n.med. J. O. k.164-166,177).

Powódki pismem z dnia 31.10.2013r. skierowanym do pozwanego wniosły o ponowne rozpatrzenie sprawy i zapłatę kwot po 200.000 zł tytułem zadośćuczynienia po zmarłym mężu i ojcu (dowód: k.31-36). Pozwany pismami z dnia 5.11.2013r. poinformował powódki, że odmawia uznania ich roszczeń z tytułu zadośćuczynienia z art. 448 k.c. i tym samym wypłaty świadczeń po śmierci członka rodziny (dowód:k.37- 39).

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie: zeznań małoletniej powódki M. O. (1) (k.119) i powódki J. O. (1) (k.119v-120,198), opinii biegłego sądowego psychiatry dr n.med. J. O. (4) (k.160-166,177) oraz dokumentów: kserokopii notatki urzędowej z dnia 2.05.2007r. (k.28), kserokopii odpisów skróconych aktu małżeństwa i aktu zgonu (k.29,30), kserokopii pisma powódek z dnia 31.10.2013r. (k.31-36), kserokopii pism pozwanego z dnia 5.11.2013r. (k.37- 39), kserokopii historii choroby powódki J. O. (1) (k.40-52,129,166a), jak również na podstawie dokumentów znajdujących się w aktach: Sądu Rejonowego w Słupcy sygn. akt II K (...), Sądu Rejonowego w K. I C (...) oraz aktach szkody pozwanego nr (...).

Sąd dał wiarę w całości zeznaniom małoletniej powódki M. O. (1) i powódki J. O. (1), albowiem zeznania te są jasne, logiczne i znajdują potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zgromadzonym w sprawie.

W ocenie Sądu opinia biegłego sądowego dr n.med. J. O. (4) jest jasna i logiczna, a wnioski należycie i wyczerpująco uzasadnione.

Wartość dowodowa dokumentów zaliczonych w poczet dowodów nie budziła zdaniem Sądu wątpliwości.

Sąd zważył, co następuje:

Powódka J. O. (1) oraz małoletnie powódki M. O. (1) i P. O. roszczenia swoje wywodzą z art. 822 § 1 k.c., zgodnie z którym przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Zgodnie natomiast z obowiązującym w dniu wypadku art. 34 ust. 1 ustawy z dnia 22.05.2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. z 2013 r. poz. 392 j.t.), z ubezpieczenia OC posiadaczy pojazdów mechanicznych przysługuje odszkodowanie, jeżeli posiadacz lub kierujący pojazdem mechanicznym są obowiązani do odszkodowania za wyrządzoną w związku z ruchem tego pojazdu szkodę, której następstwem jest śmierć, uszkodzenie ciała, rozstrój zdrowia, bądź też utrata, zniszczenie lub uszkodzenie mienia, przy czym z art. 36 ust. 1 powyższej ustawy wynika, że odszkodowanie ustala się i wypłaca w granicach odpowiedzialności cywilnej posiadacza lub kierującego pojazdem, najwyżej jednak do ustalonej w umowie ubezpieczenia sumy gwarancyjnej.

Natomiast z art. 448 k.c. wynika, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu czyje dobro osobiste zostało naruszone odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Należy przy tym zauważyć, iż przedstawione w art. 23 k.c. wyliczenie dóbr osobistych ma charakter przykładowy i spowodowanie śmierci osoby bliskiej może stanowić naruszenie dóbr osobistych i uzasadniać przyznanie zadośćuczynienia na podstawie art. 448 k.c. (por. wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 14.12.2007 r., sygn. akt I ACa 1137/07, POSAG 2008/1/50; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 14.01.2010 r. sygn. akt IV CSK 307/09 OSNC – ZD 2010/3/91; uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22.10.2010 r., sygn. III CZP 76/10 Lex nr 604152; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11.05.2011 r., sygn. I CSK 621/10, Lex nr 848128; uchwałę Sądu Najwyższego z 13.07.2011 r., sygn. III CZP 32/11 OSNC 2012/1/10; uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 7.11.2012 r., sygn. III CZP 67/12 OSNC 2013/4/45; uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 20.12.2012 r., sygn. III CZP 93/12 OSNC 2013/7-8/84). Ponadto artykuł 34 ust. 1 ustawy z dnia 22 maja 2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz.U. Nr 124, poz. 1152 ze zm.) - w brzmieniu sprzed dnia 11 lutego 2012 roku - nie wyłączał z zakresu ochrony ubezpieczeniowej zadośćuczynienia za krzywdę osoby, wobec której ubezpieczony ponosił odpowiedzialność na podstawie art. 448 k.c. (por. uchwałę Sądu Najwyższego z 20 grudnia 2012 roku, sygn. III CZP 93/12, Lex nr 1267081).

Ze zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego – a zwłaszcza prawomocnego wyroku Sądu Rejonowego w Słupcy z dnia 15.02.2008r. sygn. akt II K (...) w sposób bezsporny wynika, że w dniu 19.04.2007r. na trasie A-2 w miejscowości G., gm. S. pow. (...), województwa (...), kierujący samochodem osobowym marki R. (...) o nr rej. (...), stanowiącym własność P. M. S. naruszył nieumyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu drogowym w ten sposób, że nie zachował należytych środków ostrożności i nie kontrolował w sposób prawidłowy toru ruchu kierowanego przez siebie pojazdu oraz nie zachował właściwego odstępu bocznego od wyprzedzanego pojazdu ciężarowego marki I. (...) o nr rej. (...) z naczepą V. H. o nr rej. (...), w wyniku czego doprowadził do zderzenia z tym pojazdem w ten sposób, że zjechał z lewej na prawą część jezdni i uderzył prawym przednim bokiem i dalej środkiem prawego boku samochodu osobowego marki R. (...) w lewą tylną część naczepy V. H., w wyniku czego pasażer samochodu R. (...) - P. S. doznał obrażeń ciała, natomiast pasażer A. O. doznał ciężkich obrażeń ciała skutkujących jego zgonem na miejscu zdarzenia - tj. popełnił przestępstwo z art. 177 § 2 k.k. Oznacza to, że skoro winę za spowodowanie tego wypadku ponosi M. S., to pozwany zgodnie z – obowiązującym w dniu wypadku art. 822 k.c. oraz 34 ust. 1 ustawy z dnia 22.05.2003 roku o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych i art. 448 k.c. jest – co do zasady – zobowiązany do wypłaty powódkom stosownego zadośćuczynienia.

Jak już wcześniej wskazano, z art. 448 k.c. wynika, że w razie naruszenia dobra osobistego sąd może przyznać temu czyje dobro osobiste zostało naruszone odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub na jego żądanie zasądzić odpowiednią sumę pieniężną na wskazany przez niego cel społeczny, niezależnie od innych środków potrzebnych do usunięcia skutków naruszenia. Oznacza to, iż zasądzenie zadośćuczynienia ma charakter fakultatywny i od oceny Sądu, opartej na analizie okoliczności konkretnej sprawy, zależy przyznanie pokrzywdzonemu ochrony w tej formie.

Należy przy tym zauważyć, że podstawową funkcją zadośćuczynienia pieniężnego za naruszenie dóbr osobistych jest funkcja kompensacyjna. Zadośćuczynienie ma wynagrodzić doznaną krzywdę, przy czym należy uwzględnić wszystkie aspekty tej krzywdy. Wobec tego zadośćuczynienie pieniężne, nie będące odszkodowaniem, powinno mieć odczuwalną dla powoda wartość majątkową i wysokość zadośćuczynienia nie może mieć charakteru symbolicznego. Przy określaniu wysokości tego świadczenia trzeba mieć na względzie okoliczności konkretnej sprawy, w tym rozmiar krzywdy oraz indywidualne cechy pokrzywdzonego i jego zdolności powrotu do równowagi psychicznej po upływie określonego czasu, a także brać pod uwagę uzupełniająco wysokość stopy życiowej społeczeństwa.

W niniejszej sprawie nie ma wątpliwości, że spowodowanie śmierci A. O. naruszyło dobra osobiste powódek. Więź pomiędzy rodzicami i dziećmi jest jedną z najsilniejszych więzi międzyludzkich, a rozerwanie tej więzi przez spowodowanie śmierci stanowi naruszenie dóbr osobistych małoletnich powódek M. O. (1) i P. O.. Każdy ma bowiem prawo do wychowania w pełnej rodzinie i posiadania ojca. Śmierć A. O. naruszyła też dobra osobiste powódki J. O. (1). Powódka była ze zmarłym silnie związana uczuciowo i tworzyli oni wieloletni związek małżeński, przy czym powódka do chwili obecnej z nikim się nie związała, gdyż nie umiałaby być z kimś innym oraz z uwagi na pamięć po zmarłym mężu.

Jak wynika z zebranego w sprawie materiału dowodowego, śmierć A. O. wpłynęła na stan psychiczny i emocjonalny powódki J. O. (1), gdyż wywołała u powódki zaburzenia emocjonalne w postaci zaburzeń adaptacyjnych, które miały istotny wpływ na funkcjonowanie osobiste i społeczne powódki przez okres 2 lat. Powódka odczuwała lęk, niepokój, obawę o przyszłość swoją i córek, zaburzenia koncentracji, co uniemożliwiało powódce pracę zawodową oraz utrudniało wykonywanie codziennych zajęć domowych i opiekę nad córkami. Powódka po śmierci męża podjęła leczenie psychiatryczne i terapię psychologiczną, a włączona farmakoterapia, terapia psychologiczna oraz upływający czas pozwoliły powódce na powrót do równowagi psychicznej oraz w miarę normalnego funkcjonowania. W konsekwencji śmierć męża i stres z tym związany spowodował u powódki J. O. (1) 5% długotrwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym w postaci zaburzeń adaptacyjnych, będących następstwem urazów i wypadków, w których nie doszło do trwałych uszkodzeń (...): utrwalone nerwice związane z urazem czaszkowo-mózgowym.

Również z zebranego w sprawie materiału dowodowego wynika, że śmierć A. O. wpłynęła na stan psychiczny i emocjonalny małoletniej powódki M. O. (1), która w momencie śmierci ojca miała 9 lat i dobrze zapamiętała sytuację wypadku z przekazów najbliższych. Strata jednego z rodziców zapewne spowodowała u małoletniej powódki utratę poczucia fizycznego i psychicznego bezpieczeństwa. U małoletniej powódki M. O. (1) po śmierci ojca wystąpił smutek i płaczliwość, jednakże nie pojawiły się żadne zmiany w zachowaniu, problemy w nauce czy lęki. W konsekwencji śmierć ojca i stres z tym związany nie spowodował u małoletniej powódki M. O. (1) trwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym, jednakże nie jest wykluczone, że w przyszłości mogą wystąpić trudności natury psychicznej po śmierci ojca. Nie można jednak zapominać, że powódka utraciła ojca, na którego opiekę i wsparcie mogłaby liczyć przez najbliższe lata, co najmniej do uzyskania pełnoletniości.

Natomiast małoletnia powódka P. O. w momencie śmierci ojca miała 4 lata i nie rozumiała sytuacji, w której się znalazła, jednakże po śmierci ojca wystąpiło u powódki zagubienie i niewiedza. Dzieci w tym wieku nie zawsze są w stanie zrozumieć sytuację straty, śmierci kogoś bliskiego i myślą, że osoba bliska wróci. U małoletniej powódki P. O. wystąpiła nietypowa reakcja żałoby, gdyż zawsze dziecko jak traci rodzica to coś się z nim dzieje i mogą być zmiany w jego zachowaniu, natomiast nietypowość reakcji żałoby małoletniej powódki P. O. polegała na tym, że te zmiany w zachowaniu nie wystąpiły. W konsekwencji śmierć ojca i stres z tym związany nie spowodował u małoletniej powódki P. O. trwałego uszczerbku na zdrowiu psychicznym. Nie można jednak zapominać, że powódka utraciła ojca, na którego opiekę i wsparcie mogłaby liczyć przez najbliższe lata, co najmniej do uzyskania pełnoletniości.

Mając na względzie powyższe okoliczności, należy zdaniem Sądu uznać, iż roszczenie powódki J. O. (1) i małoletnich powódek P. O. i M. O. (1) dotyczące zadośćuczynienia po śmierci A. O. jest uzasadnione co do kwoty po 45.000 zł. Natomiast roszczenie powódek z tego tytułu w pozostałym zakresie należy uznać za wygórowane i bezzasadne.

W ocenie Sądu ustalając wysokość należnego powódkom w niniejszej sprawie zadośćuczynienia należy także uwzględnić, iż zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego w K. z dnia 30.03.2009 r. sygn. akt I C (...) powódka J. O. (1) otrzymała od pozwanego kwotę 25.000 zł, a małoletnie powódki M. O. (1) i P. O. otrzymały od pozwanego kwoty po 35.000 zł. Wprawdzie Sąd Rejonowy w K. wskazał, iż powyższe kwoty stanowiły odszkodowania za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej powódek po śmierci A. O., to jednakże ustalając wysokość tego odszkodowania uwzględnił w stosunku do powódki J. O. (1), iż powódka bardzo silnie przeżyła śmierć męża, stała się niespokojna, płaczliwa, nerwowa, miała kłopoty z pamięcią oraz koncentracją, nie była zdolna chodzić do pracy oraz wymagała pomocy psychiatry i brania leków antydepresyjnych oraz że śmierć męża spowodowała u powódki utratę wsparcia bliskiej osoby i cały ciężar opieki i wychowania małych dzieci oraz prowadzenia i utrzymania domu spadł na powódkę. Natomiast w stosunku do małoletnich powódek M. O. (1) i P. O. Sąd Rejonowy w K. ustalając wysokość odszkodowania wskazał, iż małoletnie powódki straciły ojca w bardzo młodym wieku, co negatywnie odbiło się na ich psychice, gdyż stały się one smutne, osamotnione i córkom bardzo brakuje ojca, który nie będzie mógł uczestniczyć w ich wychowaniu i kształtowaniu charakteru, przy czym córki mają utrudniony start życiowy i mogą liczyć tylko na matkę. Powódka J. O. (1) nie potrafiła przy tym wskazać jaka część zasądzonych wówczas kwot dotyczyła utraconych dochodów, a jaka część dotyczyła cierpień psychicznych po śmieci bliskiej osoby. W tej sytuacji należy zdaniem Sądu uznać, iż kwoty wówczas zasądzone na rzecz powódek winny być uwzględnione w niniejszej sprawie przy ustalaniu wysokości należnego powódkom zadośćuczynienia po śmierci A. O. (por. uzasadnienie wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 20.02.2013 r. sygn. akt I ACa 10/13 LEX Nr 1316327).

W świetle okoliczności niniejszej sprawy należy zdaniem Sądu uznać, iż roszczenie powódek jest także uzasadnione co do zasądzenia zadośćuczynienia z ustawowymi odsetkami od dnia 5.11.2013 r. (por. art. 481 § 1 k.c. i art. 817 § 1 i 2 k.c.). Powódki pismem z dnia 31.10.2013r. skierowanym do pozwanego wniosły o ponowne rozpatrzenie sprawy i zapłatę kwot po 200.000 zł tytułem zadośćuczynienia po zmarłym mężu i ojcu, natomiast pozwany pismami z dnia 5.11.2013r. poinformował powódki, że odmawia uznania ich roszczeń z tytułu zadośćuczynienia z art. 448 k.c. i tym samym wypłaty świadczeń po śmierci członka rodziny.

Wobec powyższego Sąd zasądził od pozwanego Towarzystwa (...) SA w W. na rzecz powódki J. O. (1) i małoletnich powódek P. O. i M. O. (1) kwoty po 45.000 zł z ustawowymi odsetkami od dnia 5.11.2013 roku do dnia zapłaty ( punkt 1, 2, 3 wyroku).

Natomiast roszczenia powódek dotyczące zadośćuczynienia przekraczającego zasądzone kwoty po 45.000 zł, zdaniem Sądu należy uznać za nieuzasadnione. Wobec tego, Sąd oddalił powództwa w tej części jak bezzasadne ( punkt 4 wyroku).

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 100 k.p.c. znosząc między stronami te koszty, albowiem określenie należnej powódkom sumy zależało od oceny Sądu (punkt 5 wyroku).

Natomiast o nieuiszczonych kosztach sądowych Sąd orzekł na podstawie art. 113 ust. 1 uksc w zw. z art. 100 kpc, nakazując pobrać od pozwanego Towarzystwa (...) SA w W. na rzecz Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w K. kwotę 7.367 zł 94 gr tytułem nieuiszczonych kosztów sądowych, przy czym koszty te obejmują opłatę sądową w kwocie 6.750 zł oraz koszty sporządzenia opinii przez biegłego w łącznej kwocie 617 zł 94 gr ( punkt 6 wyroku).

SSO Andrzej Nawrocki