Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Koninie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 07-11-2018 r.

Sąd Okręgowy w Koninie Wydział I Cywilny

w składzie:

Przewodniczący: SSO Angelika Lewandowska

Protokolant: p.o. sekr. sąd. M. B.

po rozpoznaniu w dniu 24-10-2018 r. w Koninie

sprawy z powództwa D. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W.

przeciwko T. K., B. B. (1)

o zapłatę

1.  Zasądza od pozwanego T. K. na rzecz powoda D. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. kwotę 75.327,34 zł (siedemdziesiąt pięć tysięcy trzysta dwadzieścia siedem złotych trzydzieści cztery grosze) z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30.03.2017 r., do dnia zapłaty, z zaznaczeniem, że co do kwoty 55.935,02 zł (pięćdziesiąt pięć tysięcy dziewięćset trzydzieści pięć złotych dwa grosze) pozwany T. K. odpowiada solidarnie z pozwaną B. B. (1).

2.  Zasądza od pozwanej B. B. (1) na rzecz powoda D. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. kwotę 55.935,02 zł (pięćdziesiąt pięć tysięcy dziewięćset trzydzieści pięć złotych dwa grosze) z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanej B. B. (1) do wartości udziału w wysokości ½ w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego obciążonego hipoteką umowną na kwotę 113.166,77 zł, położonego w K. przy ul. (...), dla którego Sąd Rejonowy w K. V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą numer (...), z zaznaczeniem, że co do kwoty 55.935,02 zł (pięćdziesiąt pięć tysięcy dziewięćset trzydzieści pięć złotych dwa grosze) pozwana B. B. (1) odpowiada solidarnie z pozwanym T. K..

3.  Umarza postępowanie co do kwoty 3.648,97 złotych.

4.  Oddala powództwo wobec pozwanej B. B. (1) w pozostałym zakresie.

5.  Oddala wniosek pozwanego T. K. o rozłożenie zasądzonej od niego należności na raty.

6.  Odstępuje od obciążania pozwanej B. B. (1) kosztami procesu.

7.  Zasądza od pozwanego T. K. na rzecz powoda D. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. kwotę 9.366 zł (dziewięć tysięcy trzysta sześćdziesiąt sześć złotych) tytułem zwrotu kosztów procesu.

8.  Przyznaje od Skarbu Państwa – Sąd Okręgowy w Koninie na rzecz adwokata K. G. kwotę 3.143,88 zł brutto, tytułem kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanej B. B. (1) z urzędu.

9.  Zasądza od powoda D. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. na rzecz pozwanej B. B. (1) kwotę 1.284,12 zł brutto tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Angelika Lewandowska

Sygn. akt I C 361/17

UZASADNIENIE

Powód D. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. pozwem z dnia 30 marca 2017 r. wniósł o orzeczenie nakazem zapłaty w postępowaniu nakazowym, aby pozwani T. K., A. B. i B. B. (1) zapłacili solidarnie na jego rzecz kwotę 78.796,31 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, z zastrzeżeniem odpowiedzialności pozwanych A. i B. B. (1) do wysokości hipoteki umownej w kwocie 113.166,77 zł, ustanowionej na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu pozwanych, dla którego Sąd Rejonowy w K. V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...) oraz o zasądzenie od pozwanych solidarnie kosztów procesu.

W uzasadnieniu wskazał, że T. K. zawarł z (...) Bank S.A. z s. w K. umowę kredytu hipotecznego, którego spłata wraz z odsetkami i innymi należnościami została zabezpieczona hipoteką ustanowioną na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu A. i B. B. (1). W związku z niedotrzymaniem warunków spłaty kredytu bank dnia 12 grudnia 2013 r. wypowiedział umowę, zaś w dniu 30 grudnia 2015 r. na mocy umowy cesji zbył wierzytelność na rzecz powoda.

Zarządzeniem z dnia 18 kwietnia 2017 r. stwierdzono brak podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym, po czym skierowano sprawę do rozpoznania w trybie zwykłym.

Postanowieniem z dnia 14 lipca 2017 r. Sąd Okręgowy w Koninie w sprawie o sygn. akt I C 361/17 odrzucił pozew wobec A. B..

Dnia 09 listopada 2017 r. pozwana, reprezentowana przez profesjonalnego pełnomocnika, wniosła o oddalenie powództwa w całości oraz zasądzenie na swoją rzecz kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Uzasadniając swoje stanowisko podniosła zarzut przedawnienia. Podkreśliła, że przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej, jednak przepisu art. 77 u.k.w.h. nie stosuje się do roszczeń o świadczenia uboczne, w tym m.in. do odsetek. Co więcej podała, że w przedmiotowej sprawie dochodzenie od pozwanej przedmiotowego roszczenia narusza zasadę generalną określoną w art. 5 k.c.

Pismem z dnia 19 marca 2018 r. powód cofnął powództwo co do kwoty 3.648,97 zł, wnosząc o umorzenie postępowania w ww. zakresie. W konsekwencji strona powodowa wniosła o zasądzenie solidarnie od pozwanych T. K. i B. B. (1) na swoją rzecz kwoty 75.327,34 zł wraz z dalszymi odsetkami za opóźnienie od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty, z ograniczeniem odpowiedzialności pozwanej do wartości nieruchomości obciążonej hipoteką umowną na kwotę 113.166,77 zł, ustanowioną na rzecz powoda na ustanowionej na nieruchomości, dla której Sąd Rejonowy w K. V Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą nr (...). Argumentując powyższe podkreślił, że na dochodzoną obecnie kwotę składa się: kapitał w kwocie 55.935,02 zł, odsetki ustawowe liczone od kwoty kapitału za okres od 31 grudnia 2015 r. do dnia 01 marca 2017 r. w kwocie 2.463,08 zł, odsetki umowne w kwocie 2.484,30 zł oraz odsetki karne w kwocie 14.444,94 zł.

W dalszym toku postępowania T. K. oraz B. B. (1) wyrazili zgodę na cofnięcie powództwa we wskazanym przez powoda zakresie. Ponadto pozwany w dniu 23 lipca 2018 r. uznał żądanie strony powodowej i wniósł o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty po 800,00 zł miesięcznie.

Sąd ustalił, co następuje:

Dnia 07 marca 2011 r. G. (...) Bank z s. w W. zawarł z T. K. umowę kredytu hipotecznego nr DK/KR-H./ (...) na łączną kwotę 66.568,69 zł. Spłata kredytu została zabezpieczona hipoteką umowną zwykłą w kwocie 113.166,77, ustanowioną na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu, położonym przy ul. (...), stanowiącym własność B. M. (1) i A. J. małż. B., dla którego Sąd Rejonowy w K. prowadzi księgę wieczystą nr (...). Na podstawie umowy T. K. zobowiązał się spłacać kredyt w równych, 240 miesięcznych ratach.

Dowód: umowa kredytu – k. 6-17, oświadczenie – k. 21-25, odpis KW – k. 28-29, harmonogram spłat – k. 219-228.

Kredyt przeznaczony był m.in. na zakup mieszkania przez T. K. oraz córki B. i A. małż B., jego remont oraz spłatę pozostałych kredytów. W chwili obecnej, po rozwodzie małżonków, w lokalu przebywa wyłącznie pozwany.

Dowód: dowód z przesłuchania T. K. – k. 265v-266, dowód z przesłuchania B. B. (1) – k. 265, umowa kredytu – k. 6-17.

Zgodnie z umową kredytobiorca zobowiązany był do spłaty rat kredytu do 16-tego każdego miesiąca. Oprocentowanie kredytu na dzień jego udzielenia wyniosło 9,30%. Przy założeniu, że zabezpieczenie w postaci hipoteki na rzecz banku zostanie ustanowione w okresie 12 miesięcy od uruchomienia kredytu lub jego I transzy, całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia umowy wyniósł 61.910,00 zł, zaś (...) 7,83%. W przypadku gdy hipoteka na rzecz banku nie zostanie ustanowiona przez cały okres kredytowania całkowity koszt kredytu na dzień sporządzenia umowy wynosi 80.405,26 zł, a (...) 9,70%. Bank posiadał uprawnienie do wypowiedzenia umowy kredytu z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia (§ 8).

Dowód: umowa kredytu – k. 6-17.

W związku z zaległościami w spłacie kredytu, pismem z dnia 12 grudnia 2013 r. (data nadania – 23 grudnia 2013 r.) (...) Bank S.A. wypowiedział ww. umowę z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia. Dnia 05 lutego 2014 r. roszczenie stało się wymagalne. Wobec powyższego, dnia 31 lipca 2014 r. bank wystawił Bankowy Tytuł Egzekucyjny na kwotę 71.205,39 zł, w którym stwierdził, że posiada wymagalne zadłużenie wobec T. K. oraz dłużników rzeczowych – A. B. i B. B. (1). Postanowieniem z dnia 12 sierpnia 2014 r. Sąd Rejonowy w K. w sprawie o sygn. akt I Co (...) nadał ww. (...) klauzulę wykonalności. (...) Bank S.A. wszczął przed Komornikiem Sądowym przy Sądzie Rejonowym w K. B. M. (2) egzekucję należności pieniężnej w kwocie 63.550,96 zł tytułem należności głównej oraz odsetek, które do dnia 03 grudnia 2014 r. wynosiły 10.726,14 zł (sygn. akt KM (...)).

Dowód: umowa kredytu – k. 6-17, wypowiedzenie umowy – k. 30-32, wyciąg nr (...) „przeniesienie na wymagalność” – k. 213, (...) k. 33, postanowienie Sądu Rejonowego w K. – k. 34, wniosek egzekucyjny – k. 35-37, wezwanie do zapłaty należności – k. 38-39, pismo komornika – k. 199.

Na dzień 16 sierpnia 2014 r. stan zadłużenia pozwanych wynosił 63.550,96 zł kapitału głównego, zaś z tytułu odsetek – 2.484,30 zł. Na dzień 30 grudnia 2015 r. stan zadłużenia pozwanych wynosił 60.679,47 zł kapitału głównego, 14.643,26 zł odsetek karnych oraz 2.484,30 zł tytułem zaległych odsetek.

Dowód: wyciąg – k. 210-216.

W dniu 30 grudnia 2015 r. (...) Bank S.A. z s. w W. na mocy umowy cesji wierzytelności zbył wierzytelność wynikającą z tytuły ww. umowy kredytu na rzecz D. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W.. Podczas zawierania umowy cesjonariusz reprezentowany był przez (...) S.A. z s. we W..

Dowód: umowa cesji – k. 40-41 w zw. z k. 101-109, zestawienie wierzytelności – k. 42-44 w zw. z k. 110-143, pełnomocnictwo – k. 47, akt notarialny – k. 45-46 w zw. z k. 144-146, wyciąg z ksiąg – k. 51, wyciąg z rejestru – k. 184-186, odpis pełny KRS – k. 52-67 w zw. z k. 187-195.

(...) S.A. z s. we W. w imieniu D. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. powiadomił pozwanych o przedmiotowej cesji wierzytelności.

Dowód: zawiadomienie o cesji wierzytelności – k. 50.

Sąd Rejonowy w K. V Wydział Ksiąg Wieczystych na podstawie wyciągu z ksiąg rachunkowych D. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. w dniu 05 lutego 2016 r. dokonał zmiany wpisu w dziale IV księgi wieczystej nr (...), poprzez ujawnienie zmiany wierzyciela hipotecznego na przedmiotowej nieruchomości, tj. zamiast (...) Bank S.A. z s. w W. wpisano D. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W..

Dowód: dokumenty zawarte w aktach KW o nr (...).

Pismem z dnia 01 marca 2017 r. (...) S.A. z s. we W. w imieniu D. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. wezwał pozwanych do zapłaty kwoty 78.976, 31 zł, na którą to kwotę złożyły się:

- 59.583,99 zł tytułem niespłaconego kapitału,

- 2.484,30 zł tytułem odsetek umownych,

- 14.444,94 zł tytułem odsetek karnych,

- 2.463,08 zł tytułem odsetek ustawowych.

Dowód: wezwanie do zapłaty – k. 26-27

Postępowanie egzekucyjne wszczęte z wniosku (...) Bank S.A. w sprawie na dzień 28 listopada 2017 r. było skuteczne ze świadczenia emerytalno-rentowego dłużniczki B. B. (1). Egzekucja w części dotyczącej nieruchomości (...) została umorzona z mocy prawa postanowieniem komornika z dnia 15 grudnia 2015 r. z uwagi na brak dalszych wniosków wierzyciela. W toku postępowania sądowego (...) Bank S.A. Departament Windykacji Zewnętrznej złożył wniosek o umorzenie postępowania egzekucyjnego.

Dowód: pismo komornika – k. 199 w zw. z k. 248, dokumenty zawarte w aktach KM (...).

D. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. uzyskał od pierwotnego wierzyciela wszelkie kwoty wyegzekwowane w toku postępowania egzekucyjnego skierowanego przeciwko pozwanym. Na dzień 19 marca 2018 r. powód zaksięgował:

1) wpłatę z dnia 15 lutego 2016 r. na kwotę 276,22 zł,

2) wpłatę z dnia 15 lutego 2016 r. na kwotę 538,86 zł,

3) wpłatę z dnia 15 kwietnia 2016 r. na kwotę 276,63 zł,

4) wpłatę z dnia 13 maja 2016 r. na kwotę 273,61 zł,

5) wpłatę z dnia 04 sierpnia 2016 r. na kwotę 276,14 zł,

6) wpłatę z dnia 12 sierpnia 2016 r. na kwotę 275,89 zł,

7) wpłatę z dnia 15 września 2016 r. na kwotę 275,67 zł,

8) wpłatę z dnia 14 października 2016 r. na kwotę 275,19 zł,

9) wpłatę z dnia 14 października 2016 r. na kwotę 275,41 zł,

10) wpłatę z dnia 16 grudnia 2016 r. na kwotę 272,01 zł,

11) wpłatę z dnia 13 stycznia 2017 r. na kwotę 274,71 zł,

12) wpłatę z dnia 17 lutego 2017 r. na kwotę 274,26 zł,

13) wpłatę z dnia 17 lutego 2017 r. na kwotę 274,50 zł,

14) wpłatę z dnia 14 kwietnia 2017 r. na kwotę 274,04 zł,

15) wpłatę z dnia 15 maja 2017 r. na kwotę 275,07 zł,

16) wpłatę z dnia 14 czerwca 2017 r. na kwotę 274,84 zł,

17) wpłatę z dnia 14 lipca 2017 r. na kwotę 274,84 zł,

18) wpłatę z dnia 14 lipca 2017 r. na kwotę 274,43 zł,

19) wpłatę z dnia 14 sierpnia 2017 r. na kwotę 264,41 zł,

20) wpłatę z dnia 15 września 2017 r. na kwotę 274,80 zł,

21) wpłatę z dnia 03 października 2017 r. na kwotę 278,70 zł,

22) wpłatę z dnia 02 listopada 2017 r. na kwotę 278,48 zł,

23) wpłatę z dnia 27 listopada 2017 r. na kwotę 353,26 zł,

24) wpłatę z dnia 28 grudnia 2017 r. na kwotę 345,76 zł,

25) wpłatę z dnia 26 stycznia 2018 r. na kwotę 480,34 zł.

Wpłaty dokonane przed dniem złożenia pozwu (od pkt. 1 -13) zostały zaksięgowane na odsetki ustawowe, zaś wpłaty późniejsze (od pkt. 14-25) zostały zaksięgowane na kwotę należności głównej. W ostateczności, na dochodzoną przez powoda kwotę składa się: kwota kapitału w kwocie 55.935,02 zł, odsetki ustawowe za okres 31 grudnia 2015 r. do dnia 01 marca 2017 r. w wysokości 2.463,08 zł, odsetki umowne w kwocie 2.484,30 zł oraz odsetki karne w kwocie 14.444,94 zł.

Dowód: dokumenty zawarte w aktach KM (...), wyciąg – k. 210-216.

B. B. (1) ma 61 lat, z zawodu jest technikiem ekonomistą. Utrzymuje się z emerytury w wysokości ok. 1.600,00 zł. Posiada własne zadłużenie, które stara się spłacać. Po potrąceniach komorniczych pozwana otrzymuje kwotę 1.200,00 zł. Nie ma żadnego innego majątku prócz spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, dla którego Sąd Rejonowy w K. prowadzi KW o nr (...). W chwili obecnej pozostaje pod opieką lekarza psychiatry i bierze leki antydepresyjne.

Dowód: dowód z przesłuchania B. B. (1) – k. 265.

T. K. na początku spłacał zaciągnięty kredyt, jednak po utracie pracy zaprzestał uiszczania rat. Aktualnie do końca 2018 r. pracuje za granicą na budowie i otrzymuje z tego tytułu ok. 6.000 zł miesięcznie, ponadto prowadzi własną działalność gospodarczą. Oprócz kwoty dochodzonej pozwem posiada zadłużenie z tyt. innych kredytów oraz płaci alimenty w kwocie 400,00 zł miesięcznie.

Dowód: dowód z przesłuchania T. K. – k. 265v-266.

Na dzień 07 listopada 2018 r. w Dziale II spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, dla którego Sąd Rejonowy w K. prowadzi KW o nr (...) jako osoby uprawnione do lokalu widnieją: A. B., oraz B. B. (1) do wspólności ustawowej małżeńskiej. A. B. zmarł i wobec jego osoby nie zostało przeprowadzone postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku. Prawa spadkobierców nie zostały ujawnione w treści księgi wieczystej.

Dowód: odpis zupełny z KW o nr (...), dowód z przesłuchania B. B. (1) – k. 265.

Sąd dał wiarę wskazanym w ustaleniach stanu faktycznego dokumentom, gdyż ich autentyczność i treść nie była kwestionowana przez strony, zaś Sąd nie znalazł podstaw, by czynić to z urzędu.

Odnosząc się z kolei do przesłuchania strony pozwanej Sąd stwierdził, iż dowód ten także w pełni zasługuje na wiarę. Zarówno zeznania T. K., jak i B. B. (1) były konsekwentne, logiczne i znajdowały potwierdzenie w zgromadzonej w sprawie dokumentacji.

Sąd zważył, co następuje:

W przedmiotowej sprawie poza sporem pozostawało istnienie zobowiązania pozwanych wobec powoda, które zostało zabezpieczone hipoteką na spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu przysługującym pozwanej. Co więcej, strona pozwana nie kwestionowała podstawy dochodzonego roszczenia czy też zmiany wierzyciela w drodze umowy cesji wierzytelności. Powód wywodził swe roszczenie z umowy przelewu (art. 509 k.c. i nast.), na podstawie której miał nabyć od wierzyciela pierwotnego dochodzoną pozwem wierzytelność. Zważywszy tym samym na okoliczności sprawy i zgromadzony w sprawie materiał dowodowy uznać należało, że roszczenie D. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. co do zasady zasługiwało na uwzględnienie.

T. K. na rozprawie w dniu 23 lipca 2018 r. uznał żądanie powoda, które należało interpretować jako zrzeczenie się zarzutu przedawnienia i wniósł jedynie o rozłożenie zadłużenia na raty, w związku z czym przy wydaniu orzeczenia należało względem pozwanego przede wszystkim rozważyć zasadność zgłoszonego w tym zakresie wniosku. Istota zaś sporu odnośnie dłużniczki B. B. (1) sprowadzała się do ustalenia zasadności podnoszonego zarzutu przedawnienia, kwestii wysokości dochodzonego pozwem roszczenia oraz zarzutu nadużycia przez powoda jego prawa podmiotowego.

W pierwszej kolejności wyjaśnienia wymaga, że w niniejszej sprawie mają względem pozwanego zastosowanie przepisy odnoszące się do instytucji przedawnienia w brzmieniu po nowelizacji dokonanej ustawą z dnia 13 kwietnia 2018 r. o zmianie ustawy - Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2018.1104). W myśl bowiem art. 5 ust. 1 i 4 powołanej ustawy, do roszczeń powstałych przed dniem 08 czerwca 2018 r. nowe przepisy mają zastosowanie co do roszczeń nieprzedawnionych w chwili wejścia w życie wskazanej regulacji. Roszczenia przedawnione przysługujące przeciwko konsumentowi, co do których do dnia wejścia w życie niniejszej ustawy nie podniesiono zarzutu przedawnienia, podlegają z tym dniem skutkom przedawnienia określonym w ustawie zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym wskazaną ustawą. Należy tym samym zauważyć, że roszczenie powoda przysługiwało przeciwko konsumentowi (było bowiem pierwotnie związane z działalnością gospodarczą banku - cedenta) i przedawniło się przed wniesieniem pozwu. Zgodnie bowiem z art. 118 k.c w brzmieniu obowiązującym w dacie wniesienia pozwu dla roszczeń o świadczenia okresowe oraz roszczeń związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej termin przedawnienia wynosi trzy lata. Wskazać w tym miejscu należy, że choć w rzeczywistości powód nie przedłożył dokumentów świadczących o doręczeniu wypowiedzenia umowy kredytu pozwanemu, to mając na uwadze dowód z przesłuchania pozwanych i zawartą dokumentację, w tym wyciąg nr (...) i opis operacji wskazany jako „przeniesienie na wymagalność” (k. 213), bieg przedawnienia rozpoczął się z dniem 05 lutego 2014 r.

Istota przedawnienia polega na tym, że po upływie terminu przedawnienia ten, przeciwko komu przysługuje roszczenie, może uchylić się od jego zaspokojenia, powołując się na upływ tego czasu. W myśl art. 117 § 2 ¹ k.c. po upływie terminu przedawnienia nie można domagać się zaspokojenia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi. Nie jest to jednak przepis bezwzględnie obowiązujący. Ustawodawca bowiem w art. 117 ¹ § 1 i 2 k.c. przewidział sytuację, gdy sąd w wyjątkowych przypadkach może, po rozważeniu interesów stron, nie uwzględnić upływu terminu przedawnienia roszczenia przysługującego przeciwko konsumentowi, jeżeli wymagają tego względy słuszności. W takim wypadku sąd powinien rozważyć w szczególności długość terminu przedawnienia, długość okresu od upływu terminu przedawnienia do chwili dochodzenia roszczenia oraz charakter okoliczności, które spowodowały niedochodzenie roszczenia przez uprawnionego, w tym wpływ zachowania zobowiązanego na opóźnienie uprawnionego w dochodzeniu roszczenia.

W świetle powyższego podkreślenia wymaga, iż zdaniem Sądu taki wyjątkowy wypadek w realiach sprawy zachodzi. Przedawnienie nie może bowiem stanowić bezwzględnej ochrony przed odmową regulowania wszelkich zaciągniętych zobowiązań. Przedawnienie niniejszego roszczenia nastąpiło krótko przed złożeniem pozwu (bowiem dnia 06 lutego 2017 r.), zaś sam pozwany na rozprawie przyznał, że czuje się obowiązany do zapłaty wierzytelności, wynikającej z ww. umowy. T. K. wciąż zajmuje mieszkanie, na które został przeznaczony kredyt, aktualnie do końca 2018 r. pracuje za granicą na budowie i otrzymuje z tego tytułu stałe środki, z których jest w stanie regulować zaległości. Co więcej zaciągając kredyt dość wysokiej kwocie winien się liczyć z taką ewentualnością jak utrata pracy, która w obecnych czasach jest dość powszechna i podjąć kroki zapobiegające niekorzystnym skutkom takiej sytuacji. Ponadto, ze względu na stan rodzinny, nie powinien był przerzucać odpowiedzialności m.in. na swoją teściową, która znajduje się obecnie w trudnej sytuacji życiowej.

Jednocześnie w odniesieniu do uznania długu przez pozwanego T. K. podać należy, że takie oświadczenie złożone po upływie terminu przedawnienia nie wywiera żadnych skutków prawnych, w tym nie powoduje, że termin przedawnienia biegnie na nowo. Co więcej, nie może być ono zawsze utożsamiane ze zrzeczeniem się zarzutu przedawnienia, uregulowanym w art. 117 § 2 k.c. Jest to bowiem czynność jednostronna prawo kształtująca i zawsze wymaga dokładnej wykładni woli osoby składającej takie oświadczenie (art. 65 k.c.). W literaturze, jak i w orzecznictwie zagadnienie to nie jest szeroko rozważane, aczkolwiek na użytek niniejszego postępowania wystarczające będzie stwierdzenie, że oświadczenie o uznaniu długu dokonane po upływie przedawnienia - o ile nie przemawiają za tym jakieś wyjątkowe okoliczności - powinno być poczytane za zrzeczenie się zarzutu przedawnienia. (por. wyrok SN z 22 lutego 1958 r. - OSPiKA 1959 poz. 8).

Zauważyć jednocześnie należy, że dłużnik hipoteczny ponosi względem wierzyciela odpowiedzialność tylko z nieruchomości obciążonej hipoteką. Obaj dłużnicy odpowiadają zatem wobec wierzyciela na podstawie innego stosunku prawnego, co znalazło odzwierciedlenie w treści rozstrzygnięcia, ograniczając solidarną odpowiedzialność pozwanej i pozwanego co do kwoty 55.935,02 zł.

Roszczenie odsetkowe należne powodowi od zasądzonej w wyroku kwoty, Sąd oparł o przepis art. 481 § 1 i 2 k.c., zgodnie z którym jeżeli dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, wierzyciel może żądać odsetek za czas opóźnienia, chociażby nie poniósł żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik odpowiedzialności nie ponosi. Z uwagi zaś na fakt, że powód nie wykazał żądanej przez siebie stopy odsetek, należały się odsetki ustawowe za opóźnienie (§ 2).

Zważywszy zatem na przytoczoną argumentację Sąd w pkt 1 orzeczenia zasądził od T. K. na rzecz D. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. kwotę 75.327,34 zł z ustawowymi odsetkami za opóźnienie od dnia 30 marca 2017 r. (daty wniesienia powództwa) do dnia zapłaty z zaznaczeniem, że co do kwoty 55.935,02 zł odpowiada solidarnie z B. B. (1).

Biorąc pod uwagę stan faktyczny określony w sprawie, wniosek pozwanego o rozłożenie zasądzonego świadczenia na raty nie zasługiwał na uwzględnienie. Stosownie bowiem do treści art. 320 k.p.c. w szczególnie uzasadnionych wypadkach sąd może w wyroku rozłożyć na raty zasądzone świadczenie, a w sprawach o wydanie nieruchomości lub o opróżnienie pomieszczenia – w wyznaczyć odpowiedni termin do spełnienia tego świadczenia. W niniejszej sprawie zdaniem Sądu, nie deprecjonując sytuacji pozwanego, nie zaszły żadne szczególne okoliczności uzasadniające rozłożenie zasądzonej w wyroku kwoty na raty. Pozwany w toku postępowania wykazał, że posiada pracę i jest w stanie bieżąco płacić wierzycielowi, nie podał natomiast żadnych innych okoliczności, które mogłyby powodować trudności w spełnieniu zasądzonego świadczenia. Takie sytuacje mogłyby wynikać z jego stanu majątkowego, sytuacji rodzinnej lub zdrowotnej czy też z doraźnych – stwierdzonych przez sąd – trudności ze spełnieniem świadczenia w terminie wynikającym z treści roszczenia, zaś w rozpoznawanej sprawie takie czynniki nie zachodzą. Nadto deklarowane raty należy ocenić jako naruszające uzasadnione interesy wierzyciela. Choć takie rozstrzygnięcie nie eliminuje zasądzenia na rzecz powoda odsetek za okres do dnia wydania wyroku zasądzającego świadczenie, to powoduje jednak, że nie przysługują mu odsetki od świadczeń ratalnych za okres pomiędzy wydaniem wyroku a terminem płatności poszczególnych rat. Zważywszy na powyższe, Sąd w pkt 5 rozstrzygnięcia oddalił wniosek pozwanego o rozłożenie zasądzonego roszczenia na raty.

Na wstępie rozważań odnoszących się do pozwanej B. B. (1) wskazać należy, że zgodnie z art. 65 ust. 1 i 2 u.k.w.h. w celu zabezpieczenia oznaczonej wierzytelności wynikającej z określonego stosunku prawnego można nieruchomość obciążyć prawem, na mocy którego wierzyciel może dochodzić zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości (hipoteka), zaś przedmiotem hipoteki może być spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu. Przepisy powyższe oznaczają, że przez ustanowienie hipoteki powstaje odpowiedzialność rzeczowa, która polega na tym, że wierzyciel może dochodzić zaspokojenia swojej wierzytelności z przedmiotu zabezpieczenia w wysokości jego wartości. Hipoteka zabezpiecza mieszczące się w sumie hipoteki roszczenia o odsetki oraz o przyznane koszty postępowania, jak również inne roszczenia o świadczenia uboczne, jeżeli zostały wymienione w dokumencie stanowiącym podstawę wpisu hipoteki do księgi wieczystej (art. 69 u.k.w.h.). W myśl natomiast art. 73 u.k.w.h. właściciel nieruchomości niebędący dłużnikiem osobistym może, niezależnie od zarzutów, które mu przysługują osobiście przeciwko wierzycielowi hipotecznemu, podnosić zarzuty przysługujące dłużnikowi oraz te, których dłużnik zrzekł się po ustanowieniu hipoteki.

Analizując tym samym podniesiony przez B. B. (1) zarzut przedawnienia podkreślić należy, iż bezsprzecznie rację ma pozwana, że przedawnienie wierzytelności zabezpieczonej hipoteką nie narusza uprawnienia wierzyciela hipotecznego do uzyskania zaspokojenia z nieruchomości obciążonej, jednak przepisu art. 77 u.k.w.h. w istocie nie stosuje się do roszczeń o świadczenia uboczne. Pojęcie świadczeń ubocznych niewątpliwie obejmuje swoim zakresem wszelkie odsetki, które ze swojej natury są świadczeniem akcesoryjnym. Wskazać bowiem należy, że ustawa nie przewiduje żadnego rozróżnienia w tym zakresie, przyznając zarzut przedawnienia w odniesieniu do wszelkiego rodzaju roszczeń o świadczenia uboczne – czyli także do odsetek umownych, ustawowych, ustawowych za opóźnienie czy też karnych. Powyższe doprowadzi zatem – w przypadku podniesienia zarzutu przedawnienia - do oddalenia powództwa w zakresie dotyczącym roszczenia o świadczenia uboczne (na podstawie Pisuliński Jerzy (red.), Komentarz do ustawy o księgach wieczystych i hipotece, komentarz do art. 77 u.k.w.h.).

Kwestia przedawnienia odsetek przez długi czas powodowała spory w orzecznictwie sądowym, jednak zgodnie z uchwałą Sądu Najwyższego z 26 stycznia 2005 III CZP 42/2004 odsetki jako świadczenie okresowe podlegają trzyletniemu terminowi przedawnienia, określonemu w art. 118 k.c. Akcesoryjność roszczeń o odsetki za opóźnienie wyraża się uzależnieniem ich powstania od istnienia niespełnionego w terminie roszczenia o świadczenie pieniężne (roszczenia głównego). Roszczenia te przedawniają się odrębnie od roszczenia głównego, z tym jednak zastrzeżeniem, iż z reguły nie później niż z upływem terminu przedawnienia roszczenia głównego.

W świetle przytoczonych rozważań wskazać należy, iż (...) Bank S.A. wypowiedział umowę kredytu z zachowaniem 30-dniowego okresu wypowiedzenia pismem z dnia 12 grudnia 2013 r., a zatem od upływu ww. okresu – tj. od 05 lutego 2014 r. - powinien zostać liczony trzyletni okres terminu przedawnienia. Już w tym momencie istniały bowiem zarówno odsetki umowne (które następnie zostały skapitalizowane), odsetki karne oraz odsetki za opóźnienie. Wszelkie zatem roszczenia odsetkowe wraz z roszczeniem głównym przedawniły się najpóźniej z dniem 05 lutego 2017 r., czyli jeszcze przed terminem wniesienia pozwu.

Sąd rozpoznający niniejszą sprawę w pełni podziela również pogląd wyrażony w uchwale Sądu Najwyższego z dnia 09 czerwca 2017 r. w sprawie o sygn. akt III CZP 17/17, że wbrew generalnej zasadzie, iż przerwanie biegu przedawnienia danej wierzytelności ma skutek wobec wszystkich kolejnych nabywców tej wierzytelności, złożenie przez bank wniosku o nadanie klauzuli wykonalności bankowemu tytułowi egzekucyjnemu oraz wszczęcie postępowania egzekucyjnego na podstawie bankowego tytułu egzekucyjnego nie przerywa biegu przedawnienia wierzytelności w stosunku do nabywcy wierzytelności innego niż bank. Wyjątkowość przywileju wystawiania bankowego tytułu egzekucyjnego prowadzi do wniosku, że skoro nie może on być podstawą egzekucji na rzecz innych osób niż w nim wskazane, z wyjątkiem następstwa prawnego po stronie wierzyciela innego banku, to również materialnoprawne skutki wszczęcia postępowania egzekucyjnego jako czynności wierzyciela - banku prowadzącej do przerwy biegu przedawnienia dotyczą wyłącznie tego wierzyciela i nie dotyczą nabywcy nie będącego bankiem. Termin przedawnienia wierzytelności wobec nowego wierzyciela będzie więc liczony tak, jakby do przerwania przedawnienia nigdy nie doszło.

Na marginesie niniejszych rozważań wskazać należy, że właściciel nieruchomości niebędący dłużnikiem osobistym nie ma wpływu na zdarzenia, które powodują przerwanie lub zawieszenie biegu terminów przedawnienia, co nie zmienia tego, że zdarzenia te są względem niego skuteczne. W szczególności dokonane przez dłużnika osobistego uznanie roszczenia o świadczenie uboczne, choć nie ma wpływu na odpowiedzialność właściciela nieruchomości będącego osobą trzecią, to jednak wywołuje względem niej skutek w postaci przerwania biegu przedawnienia. Odmiennie jest natomiast, gdy dłużnik zrzeka się zarzutu przedawnienia po upływie terminu przedawnienia (art. 117 ust. 2 zd. 1 k.c.), co - zgodnie z art. 73 in fine - pozostaje bez wpływu na sytuację prawną właściciela przedmiotu hipoteki, który może wówczas podnieść zarzut przedawnienia niezależnie od zrzeczenia się zarzutu przez dłużnika osobistego.

Na uwzględnienie nie zasługiwał również zarzut pozwanej nadużycia przez powoda przysługującego mu prawa podmiotowego. Zgodnie z art. 5 k.c., nie można czynić ze swego prawa użytku, który by był sprzeczny ze społeczno-gospodarczym przeznaczeniem tego prawa lub z zasadami współżycia społecznego. Takie działanie lub zaniechanie uprawnionego nie jest uważane za wykonywanie prawa i nie korzysta z ochrony. Powołany przepis ma charakter wyjątkowy i powinien być stosowany ze szczególną ostrożnością (tak między innymi Sąd Najwyższy w wyroku dnia 24 kwietnia 1997 roku, II CKN 118/97, OSP 1998 rok, Nr 1, poz. 3). Zasady współżycia społecznego to odrębne od norm prawnych reguły postępowania wiążące się ściśle z normami moralnymi oraz normami obyczajowymi. Należą niewątpliwie do nich również dobre obyczaje obowiązujące w obrocie prawnym.

Mając na uwadze przedstawioną argumentację podkreślenia wymaga, że zasady współżycia społecznego nie mogą stanowić ochrony przed odmową regulowania zaciągniętych zobowiązań. Każda osoba decydująca się na zaciągnięcie kredytu czy też jego rzeczowe zabezpieczenie powinna bowiem liczyć z obowiązkiem jego spłaty. Nie można na drugą stronę kontraktu, która wywiązała się ze swojego zobowiązania, przerzucać niebezpieczeństwa, że w razie zmiany stosunków czy to majątkowych czy też osobistych, jej zobowiązanie nie zostanie spełnione. Tym samym, zdaniem Sądu, nie można mówić, iż powód realizujący przysługujące mu prawo podmiotowe, wykorzystał sytuację czy też jego zachowanie jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Zdaniem Sądu wbrew także twierdzeniom pozwanej, powód wykazał wysokość dochodzonego roszczenia. Przedłożył w tym względzie nie tylko harmonogram spłat, ale również wyciąg z rachunku prowadzonego dla pozwanego przez cedenta oraz spis dokonywanych spłat. W piśmie procesowym z dnia 19 marca 2018 r. powód jednocześnie przedstawił szczegółowo, które kwoty zostały zaliczone na roszczenie główne i zaległe odsetki, w związku z czym podniesione przez pozwaną okoliczności nie miały wpływu na zasadność dochodzonego roszczenia.

Jednocześnie podkreślenia wymaga, iż w dziale II spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, dla którego Sąd Rejonowy w K. prowadzi KW o nr (...) jako osoby uprawnione do lokalu widnieją: A. B. oraz B. B. (1) do wspólności ustawowej małżeńskiej. A. B. jednak zmarł a wobec jego osoby nie zostało przeprowadzone postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku, co powodowało konieczność ograniczenia odpowiedzialności pozwanej do wartości jej udziału w lokalu w wysokości ½. Zaznaczyć należy, że w księdze wieczystej nie ujawnione zostały prawa spadkobierców po A. B. a powód nie wykazał czy pozwanej B. B. (1) przysługuje udział w spadkobraniu po mężu, a jeśli tak to w jakiej wysokości w związku z czym odpowiedzialność pozwanej B. B. (1) należało ograniczyć do wartości udziału w wys. ½.

Zważywszy zatem na powyższe w pkt. 2 rozstrzygnięcia Sąd zasądził od pozwanej na rzecz powoda 55.935,02 zł (kwotę kapitału głównego) z ograniczeniem jej odpowiedzialności do wartości udziału w wysokości ½ w spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu obciążonego hipoteką umowną na kwotę 113.16,77 zł położonego w k. przy ul. (...) z zaznaczeniem, że co do ww. kwoty odpowiada solidarnie z pozwanym. Powyższe skutkowało koniecznością oddalenia powództwa co do pozwanej w pozostałym zakresie (pkt 4).

Zgodnie z art. 203 § 1 i 4 k.p.c. pozew może być cofnięty bez zezwolenia pozwanego aż do rozpoczęcia rozprawy, a jeżeli z cofnięciem połączone jest zrzeczenie się roszczenia - aż do wydania wyroku. Sąd może uznać za niedopuszczalne cofnięcie pozwu, zrzeczenie się lub ograniczenie roszczenia tylko wtedy, gdy okoliczności sprawy wskazują, że wymienione czynności są sprzeczne z prawem lub zasadami współżycia społecznego albo zmierzają do obejścia prawa. Zważywszy na fakt, iż pozwani wyrazili zgodę na cofnięcie pozwu w zakresie kwoty 3.648,97 zł, zaś Sąd nie dopatrzył się żadnych okoliczności powodujących niedopuszczalność cofnięcia pozwu, w pkt 3 orzeczenia na podstawie art. 355 § 1 k.p.c. umorzono postępowanie.

Podkreślenia wymaga, że w myśl art. 102 k.p.c. w wypadkach szczególnie uzasadnionych Sąd może zasądzić od strony przegrywającej tylko część kosztów albo nie obciążać jej w ogóle kosztami. W rozumieniu przedstawionego przepisu zasada słuszności, będącą odstępstwem od zasady odpowiedzialności za wynik procesu jest rozwiązaniem o charakterze szczególnym, który dla swojego zastosowania wymaga wystąpienia w sprawie okoliczności wyjątkowych. Co więcej, art. 102 k.p.c. nie konkretyzuje pojęcia wypadków szczególnie uzasadnionych, pozostawia ich kwalifikację, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności danej sprawy, sądowi (vide: m.in. postanowienie SN z dnia 20 grudnia 1973 r., II CZ 210/73, LEX nr 7366).

Przekładając niniejsze rozważania na realia sprawy zdaniem Sądu sytuacja B. B. (1) w pełni uzasadniała odstąpienie od obciążania jej kosztami procesu. Przede wszystkim należy zwrócić uwagę, iż pozwana ma 61 lat, jest wdową i utrzymuje się wyłącznie z emerytury w wysokości ok. 1.600,00 zł. Posiada własne zadłużenie, które stara się spłacać. Po potrąceniach komorniczych pozwana otrzymuje kwotę ok. 1.200,00 zł. Co więcej, nie ma żadnego innego majątku prócz spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu, dla którego Sąd Rejonowy w K. prowadzi KW o nr (...). W chwili obecnej pozostaje pod opieką lekarza psychiatry i bierze leki antydepresyjne. Zważywszy więc na trudną sytuację majątkową i osobistą należało uznać, iż nie jest ona w stanie pokryć kosztów niniejszego postępowania, w związku z czym Sąd odstąpił od obciążania pozwanej kosztami procesu.

Należy zauważyć, iż pozwana w toku postępowania reprezentowana była przez pełnomocnika ustanowionego przez Sąd z urzędu, zaś jego wynagrodzenie w realiach sprawy powinno wynieść łącznie 4428,00 zł brutto (§ 4 ust. 1 i 3 w zw. z § 8 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu). B. B. (1) wygrała sprawę w 29% (55.935,02 zł /78.976,31 zł = 0,29%), wobec czego Sąd w myśl art. 100 k.p.c. winien stosunkowo rozdzielić ww. koszty. Zważywszy zatem na przytoczoną zasadę należało przyznać od Skarbu Państwa (Sądu Okręgowego w Koninie) na rzecz adw. K. G. kwotę 3.143,88 zł brutto tytułem zwrotu kosztów pomocy prawnej udzielonej pozwanej z urzędu, stanowiącą 71% łącznej kwoty, zaś pozostałą kwotę w wysokości 1.284,12 zł brutto zasądzić od D. Niestandaryzowany Sekurytyzacyjny Fundusz Inwestycyjny Zamknięty z siedzibą w W. na rzecz B. B. (1) (pkt. 8 i 9 rozstrzygnięcia).

O kosztach procesu w przypadku T. K. orzeczono na podstawie art. 100 k.p.c., zgodnie z którym w razie częściowego tylko uwzględnienia żądań koszty będą wzajemnie zniesione lub stosunkowo rozdzielone. Sąd może jednak włożyć na jedną ze stron obowiązek zwrotu wszystkich kosztów, jeżeli jej przeciwnik uległ tylko co do nieznacznej części swego żądania albo gdy określenie należnej mu sumy zależało od wzajemnego obrachunku lub oceny sądu. Powód przegrał sprawę jedynie w niewielkiej części, albowiem co do kwoty 3.648,97 zł, stanowiącej 4% dochodzonego roszczenia, tak więc Sąd nałożył obowiązek uiszczenia wszystkich kosztów na pozwanego. Na koszty poniesione przez powoda złożyły się: opłata od pozwu w kwocie 3.949,00 zł, opłata od pełnomocnictwa w wysokości 17,00 zł oraz wysokość kosztów zastępstwa procesowego w kwocie 5.400,00 zł (§ 2 pkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych w zw. z art. 99 k.p.c.). W konsekwencji w pkt 6 rozstrzygnięcia Sąd zasądził od pozwanego na rzecz D. Niestandaryzowanego Sekurytyzacyjnego Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego z siedzibą w W. kwotę 9.366,00 zł.

Angelika Lewandowska