Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Koninie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 23 września 2016 r.

Sąd Okręgowy w Koninie II Wydział Karny w składzie:

Przewodniczący: SSO Waldemar Cytrowski

Sędziowie: SO Roberta Rafał Kwieciński (sprawozdawca)

SO Marek Ziółkowski

Protokolant: st. sekr. sąd. Arleta Wiśniewska

przy udziale Jana Babiaka Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Koninie

po rozpoznaniu w dniu: 23 września 2016 roku

sprawy G. G.

oskarżonego z art. 13§1 k.k. w zw. z art. 270§1 k.k. i art. 270§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.

i Z. F. (1)

oskarżonego z art. 18§3 k.k. w zw. z art. 270§1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i inne

na skutek apelacji wniesionych przez obrońców obu oskarżonych i oskarżonego G. G.

od wyroku Sądu Rejonowego w Koninie

z dnia 2 lutego 2016 roku sygn. akt II K 1292/13

I.  Zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że:

⚫

oskarżonego G. G. uniewinnia od popełnienia zarzucanego mu czynu, to jest przestępstwa z art. 13§1 k.k. w zw. z art. 270§1 k.k. i art. 270§1 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k.,

⚫

oskarżonego Z. F. (1) uniewinnia od popełnienia zarzucanego mu w punkcie 2 czynu, to jest przestępstwa z art. 18§3 k.k. w zw. z art. 270§1 k.k.,

⚫

przyjmuje, iż czyn przypisany oskarżonemu Z. F. (1) w punkcie II wyczerpuje znamiona przestępstwa z art. 18§3 k.k. w zw. z art. 276 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i na podstawie art. 66 § 1 i 2 k.k. oraz art. 67 § 1 k.k. warunkowo umarza postępowanie karne o ten czyn na okres próby 1 ( jednego ) roku, a nadto na podstawie art. 67 § 3 k.k. orzeka wobec oskarżonego świadczenie pieniężne w kwocie 1000 ( jeden tysiąc) złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

II.  Utrzymuje w mocy zaskarżony wyrok w pozostałej części.

III.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. M. K. kwotę 516,60 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu G. G. z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

IV.  Zasądza od Skarbu Państwa na rzecz adw. K. K. (2) kwotę 516,60 zł tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej oskarżonemu Z. F. (1) z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

V.  Kosztami procesu w części uniewinniającej, to jest 2/3 obciąża Skarb Państwa, a w pozostałym zakresie zwalnia oskarżonego Z. F. (1) od zapłaty na rzecz Skarbu Państwa wydatków oraz opłaty za I i II instancję.

Marek Ziółkowski Waldemar Cytrowski Robert Rafał Kwieciński

UZASADNIENIE

G. G. został oskarżony o to, że w dniu 16 lipca 2012 r. w P., podczas czynności zapoznawania w Areszcie Śledczym w (...) z aktami postępowania o sygn. III K 420/09 Sądu Okręgowego w Poznaniu, usiłował przerobić dokument w postaci załącznika nr 15 do wykazu połączeń dla aparatu telefonicznego o numerze (...), znajdujący się na karcie 61 w teczce tematycznej nr 22, poprzez usiłowanie usunięcia adnotacji o treści „(...)” poczynionej przez prowadzącego postępowanie na etapie postępowania przygotowawczego, przy czym zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na trwałość zapisu, oraz przerobił dokument w postaci wykazu połączeń telefonicznych dla numeru (...), znajdujący się na karcie nr 115 w teczce tematycznej nr 22, poprzez usunięcie zaznaczenia naniesionego w treści tego dokumentu, przy czym czynu tego dokonał w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary pozbawienia wolności orzeczonej za podobne przestępstwo umyślne,

tj. o przestępstwo z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k. i art. 270 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w z art. 64 § 1 k.k.

Z. F. (1) został oskarżony o to, że:

1.  w okresie od 11 do 12 stycznia 2012 r. w P., w krótkich odstępach czasu w wykonaniu z góry powziętego zamiaru, będąc pracownikiem cywilnym Aresztu Śledczego w (...), wykonującym obowiązki służbowe na stanowisku starszego referenta działu ewidencji, umocowanym na podstawie upoważnienia Dyrektora tej jednostki penitencjarnej nr (...) z dnia 31 stycznia 2011 r., do wykonywania czynności zapoznawania osadzonych z aktami sądowymi lub prokuratorskimi i obowiązanym w tym zakresie do zwracania szczególnej uwagi na kompletność akt przekazanych do zapoznania po wykonaniu czynności, ułatwił G. G. popełnienie czynu zabronionego polegającego na usunięciu z akt postępowania o sygn. III K 420/09 Sądu Okręgowego w Poznaniu poprzez ich wycięcie dokumentów w postaci dwóch zwrotnych potwierdzeń odbioru korespondencji i dokumentu o nieustalonej tożsamości oraz przerobieniu dokumentów z tomu 38 akt, znajdujących się na kartach 7918, 7970 i 7991, w postaci zaświadczenia lekarskiego z dnia 18.05.2011r. poprzez nakreślenie zwrotu „może stawić się w dniu” i dopisanie słów „nie może” oraz „nie zdolny”, zaświadczenia lekarskiego z dnia 19.05.2011 r. poprzez skreślenie zwrotu „może stawić się w dniu” i dopisanie słów „nie” oraz „uraz głowy” i zaświadczenia lekarskiego z dnia 20.05.2011r. poprzez skreślenie zwrotu „może stawić się w dniu” i dopisanie słów „uraz głowy”, w ten sposób, że nie dopełnił obowiązku należytego nadzoru nad osadzonym zapoznawanym z aktami postępowania sądowego,

to jest przestępstwo z art. 18 § 3 kk w zw. z art. 270 § 1 kk w zw. z art. 12 k.k.

2.  w dniu 16 lipca 2012r. w P., będąc pracownikiem cywilnym Aresztu Śledczego w (...)na stanowisku starszego referenta działu ewidencji, umocowanym na podstawie upoważnienia Dyrektora tej jednostki penitencjarnej nr (...) z dnia 31 marca 2011 r. do wykonywania czynności zapoznawania osadzonych z aktami sądowymi lub prokuratorskimi i w tym zakresie obowiązanym do zwracania szczególnej uwagi na kompletność akt przekazanych do zapoznania po czynności, ułatwił G. G. popełnienie czynu zabronionego polegającego na przerobieniu dokumentów z akt postępowania o sygn. III K 420/09 Sądu Okręgowego w Poznaniu w postaci załącznika nr 15 do wykazu połączeń dla aparatu telefonicznego o numerze (...) i wykazu połączeń telefonicznych dla numeru (...), zgromadzonych na kartach 61 i 115 w teczce tematycznej nr 22, poprzez usiłowanie usunięcia adnotacji o treści „(...)” poczynionej przez prowadzącego postępowanie na etapie postępowania przygotowawczego na pierwszym z dokumentów i usunięcie zaznaczenia naniesionego w treści drugiego z dokumentów, w ten sposób, że nie dopełnił obowiązku należytego nadzoru nad osadzonym zapoznawanym z aktami postępowania sądowego,

tj. popełnienia przestępstwa z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 270 § 1 k.k.

Wyrokiem z dnia 2 lutego 2016 r. w sprawie II K 1292/13 Sąd Rejowy w Koninie w punkcie I części rozstrzygającej uznał oskarżonego G. G. za winnego popełnienia wyżej wskazanego czynu, to jest przestępstwa z art. 13§1 k.k. w zw. z art. 270§1 k.k. i art. 270§1 k.k. w zw. z art. 11§3 k.k. w zw. z art. 64§1 k.k. i za to na podstawie art. 270§1 k.k. w zw. z art. 11§3 k.k. skazał go na karę 6 miesięcy pozbawienia wolności.

W punkcie II uznał oskarżonego Z. F. (1) za winnego popełnienia wyżej wskazanego w punkcie 1 czynu z tym, że ustalił, iż upoważnienie Dyrektora Aresztu Śledczego w (...) nr (...) zostało wystawione w dniu 31 marca 2011 r. oraz przyjął, iż w/w czyn stanowi przestępstwo z art. 18§3 k.k. w zw. z art. 270§1 k.k. w zw. z art. 276 k.k. w zw. z art. 11§2 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i za to na podstawie art. 19§1 k.k. w zw. z art. 270§1 k.k. w zw. z art. 11§3 k.k. w zw. z art. 37a k.k. i art. 33§1 i 3 k.k. wymierzył mu karę grzywny w liczbie 70 stawek dziennych, ustalając wysokość każdej stawki na kwotę 20 złotych.

W punkcie III uznał oskarżonego Z. F. (1) za winnego tego, że w dniu 16 lipca 2012 r. w P., będąc pracownikiem cywilnym Aresztu Śledczego w P. na stanowisku starszego referenta działu ewidencji, umocowanym na podstawie upoważnienia dyrektora tej jednostki penitencjarnej nr (...) z dnia 31 marca 2011 r. do wykonywania czynności zapoznawania osadzonych z aktami sądowymi lub prokuratorskimi i w tym zakresie obowiązanym do zwracania szczególnej uwagi na kompletność akt przekazanych do zapoznania po czynności, ułatwił G. G. popełnienie czynu zabronionego polegającego na przerobieniu dokumentów z akt postępowania o sygn. III K 420/09 Sądu Okręgowego w Poznaniu w postaci załącznika nr 15 do wykazu połączeń dla aparatu telefonicznego o numerze (...) i wykazu połączeń telefonicznych dla numeru (...), zgromadzonych nr kartach 61 i 115 w teczce tematycznej nr 22, poprzez usiłowanie usunięcia adnotacji o treści „(...)” poczynionej przez prowadzącego postępowanie na etapie postępowania przygotowawczego na pierwszym z dokumentów i usunięcie zaznaczenia naniesionego w treści drugiego z dokumentów, w ten sposób, że nie dopełnił obowiązku należytego nadzoru nad osadzonym zapoznawanym z aktami postępowania sądowego, to jest przestępstwa z art. 18§3 k.k. w zw. z art. 270§1 k.k. i za to na podstawie art. 19§1 k.k. w zw. z art. 270§1 k.k. w zw. z art. 37a k.k. i art. 33§ i 2 k.k. wymierzył mu karę grzywny w liczbie 50 stawek dziennych, ustalając wysokość każdej stawki na kwotę 20 złotych.

Tak orzeczone w punktach II i III kary grzywny wobec oskarżonego Z. F. (1) Sąd Rejonowy w punkcie IV wyroku na podstawie art. 85 § 1,2 k.k., art. 86 § 1, 2 k.k. połączył i wymierzył mu karę łączną grzywny w liczbie 80 stawek dziennych, ustalając wysokość każdej stawki na kwotę 20 złotych.

Powyższy wyrok został zaskarżony apelacjami obrońców obydwu oskarżonych oraz apelacją oskarżonego G. G.. Oskarżony Z. F. (2) pismem z dnia 20 czerwca 2016r. przedstawił swoje stanowisko w sprawie.

Oskarżony G. G. zaskarżył przedmiotowy wyrok w całości. Wydanemu rozstrzygnięciu zarzucił błąd w ustaleniach faktycznych poprzez uznanie, iż dopuścił się zarzucanego czynu, podczas gdy jego zdaniem, materiał dowody prowadzi do wniosków przeciwnych; ustalenia faktyczne Sądu Rejonowego zostały poprzedzone błędną oceną zebranego w sprawie materiału dowodowego, zwłaszcza zeznań świadka J. A. (1). Ponadto oskarżony zarzucił naruszenie prawa materialnego, gdyż jego zdaniem zarzucane mu zachowanie nie jest „przerobieniem”. W oparciu o te zarzuty oskarżony G. G. wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie od zarzucanego mu czynu.

Obrońca oskarżonego G. G. zaskarżyła wyrok w całości w części dotyczącej tego oskarżonego i zarzuciła:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia mający wpływ na jego treść i polegający na uznaniu oskarżonego za winnego popełnienia zarzucanego mu czynu mimo, że nie pozwala na to zebrany i ujawniony w sprawie materiał dowodowy,

2.  obrazę przepisów prawa procesowego art. 4, 410 i 424 pkt. 1 k.p.k., która miała wpływ na treść wyroku, a wynika z oparcia orzeczenia o winie oskarżonego tylko na dowodach obciążających i pominięciu dowodów korzystnych dla oskarżonego bez należytego uzasadnienia takiego stanowiska.

W oparciu o te zarzuty obrońca oskarżonego wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonego od zarzutu popełnienia przypisanego mu czynu, ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji.

Obrońca oskarżonego Z. F. (1) zaskarżyła przedmiotowy wyrok w pkt II, III, IV i VII na korzyść oskarżonego Z. F. (1) i zarzuciła:

1.  błąd w ustaleniach faktycznych przyjętych za podstawę orzeczenia, a mających wpływ na treść zaskarżonego wyroku poprzez ustalenie, m.in. że:

a)  usunięcie z akt sprawy dokumentów opisanych w pkt 1 wyroku, ujawniono zaraz po zwrocie akt do Sądu Okręgowego w Poznaniu, podczas gdy ujawniono ten fakt 5 dni po zwrocie tychże akt do sądu (notatka z dnia 17.01.2012 r. sporządzona przez św. A. S. – k. 10378);

b)  brak ustalenia, czy akta o sygn. III K 420/09 były w toku toczącego się postępowania przed Sądem Okręgowym w Poznaniu przeglądane przez inne osoby (m.in. strony, pełnomocnicy stron i obrońców) w podobnym czasie, gdy zaznajamiał się z nimi oskarżony G. G.;

c)  oskarżony Z. F. (1) rażąco niedopełniał swoich obowiązków i nie wywiązywał się z nich we właściwy sposób;

d)  oskarżony Z. F. (1) miał możliwość podjęcia właściwych działań w celu zapobieżenia dokonania kolejnych przestępstw przez G. G.;

2.  naruszenie prawa procesowego, w szczególności art. 7 k.p.k. w wyniku przeprowadzenia dowolnych ustaleń faktycznych oraz niewłaściwej i dowolnej oceny zabranego w sprawie materiału dowodowego, w szczególności dowodu z wyjaśnień oskarżonego Z. F. (1) oraz świadków T. P. i P. G., korespondencji Dyrektora Aresztu Śledczego w P. kierowanych do Sądu Okręgowego w Poznaniu, a oparcie kluczowych dla sprawy ustaleń jedynie w oparciu o zeznania św. A. S. i J. A. (2) oraz kolejnych pism kierowanych przez Sąd Okręgowy w Poznaniu do Dyrektora Aresztu Śledczego w P. w okresie od 31.03.2010 r. do sierpnia 2012 r., w sposób sprzeczny z zasadami określonymi w tym przepisie, które obligują organy postępowania karnego do kształtowania swych przekonań na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego;

3.  naruszenie prawa procesowego tj. art. 410 k.p.k. w wyniku pominięcia istotnych elementów stanu faktycznego w rozumowaniu ujawnionym w uzasadnieniu orzeczenia;

4.  naruszenie prawa procesowego, tj. art. 424 k.p.k. w wyniku sporządzenia uzasadnienia, które nie ustosunkowuje się do wszystkich istotnych okoliczności stanu faktycznego stanowiącego podstawę do rozstrzygnięcia;

5.  naruszenie prawa procesowego - art. 5 § 2 k.p.k. w wyniku całkowitego ignorowania zasady in dubio pro reo.

Podnosząc powyższe uchybienia obrońca oskarżonego Z. F. (1) wniosła o zmianę zaskarżonego wyroku poprzez uniewinnienie oskarżonego Z. F. (1) od stawianych mu zarzutów.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Wszystkie apelacje okazały się celowe, choć zarzuty w nich podniesione dotyczące błędnych ustaleń faktycznych i naruszenia przepisów postępowania okazały się niezasadne. Trafny był jedynie zarzut obrazy prawa materialnego podniesiony przez oskarżonego G. G., choć nie został on precyzyjnie umotywowany. Zaskarżenie wyroku na korzyść obydwy oskarżonych pozwoliło jednak na wydanie orzeczenia o charakterze reformatoryjnym na korzyść oskarżonych. Utrzymanie w mocy przedmiotowego orzeczenia byłoby rażąco niesprawiedliwe (art. 440 k.p.k.).

W pierwszej kolejności Sąd odwoławczy pragnie podkreślić, iż poczynione przez Sąd Rejonowy ustalenia faktyczne były co do zasady trafne. Ustalenia te Sąd Okręgowy podzielił w całości i nie będzie ich tu ponownie przytaczał, by nie czynić powtórzeń. Żaden ze skarżących nie zdołał podważyć tych ustaleń.

Zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych i obrazy prawa procesowego podniesione przez obrońców obu oskarżonych były bezzasadne. Sąd Rejonowy przeprowadził bowiem wyczerpujące postępowanie dowodowe i wszystkie ujawnione podczas rozprawy głównej dowody poddał prawidłowej, logicznej i zgodnej z zasadami doświadczenia życiowego ocenie. Ocena na nie naruszała dyspozycji zawartej w art. 7 k.p.k. Sąd meriti uwzględnił też całokształt okoliczności ujawnionych w toku rozprawy głównej. Nie było też potrzeby posługiwania się normą prawną zawartą w art. 5§2 k.p.k., ponieważ nie pojawiły się niedające się usunąć wątpliwości. Zostały one bowiem usunięte w wyniku poddania materiału dowodowego prawidłowej i wyczerpującej ocenie. Wreszcie należało stwierdzić, że pisemne uzasadnienie zaskarżonego wyroku było wyczerpujące, spełniało wymogi opisane w art. 424 k.p.k. i pozwoliło na dokonanie kontroli instancyjnej przedmiotowego orzeczenia.

Co do apelacji obrońcy oskarżonego Z. F. (1) to podniesione w niej zarzuty błędu w ustaleniach faktycznych zawarte w punktach 1a do 1d były całkowicie chybione zważywszy, iż to skarżąca nie uwzględniła wszystkich okoliczności i dowodów dotyczących czynu przypisanego w punkcie II. Nie może bowiem budzić wątpliwości, iż to oskarżony G. G. dokonał usunięcia i przerobienia dokumentów pozostając pod nadzorem oskarżonego Z. F. (1). Na okoliczności te wskazuje opinia biegłego z zakresu badania pisma ręcznego, z której wynika, że to pierwszy z oskarżonych dokonał przerobienia szeregu wymienionych w opisie tego czynu dokumentów. Oskarżony Z. F. (1) nie kwestionował, iż był jedyną osobą, w obecności której w dniach od 11 do 12 stycznia 2012r. G. G. zapoznawał się z aktami sprawy III K 420/09, co wynikało również z zeznań świadka T. P.. Z. F. (1) wyjaśnił również, iż mimo, że nie wychodził z pokoju nie było możliwym by cały czas patrzył na oskarżonego, zwłaszcza, iż w tym czasie zajmował się innymi czynnościami administracyjnymi polegającymi na wypisywaniu: oświadczeń, daty rozpoczęcia okazania i innych druków, a do listopada 2012r. zajmował się również wypisywaniem przepustek, pierwszych stron opinii o skazanych – które to czynności także wykonywał w trakcie, gdy osadzeni zaznajamiali się z aktami spraw. Przede wszystkim oskarżony Z. F. (1) podał, iż miał świadomość konieczności wzmożenia nadzoru nad oskarżonymi podczas czytania akt, gdyż znana mu była treść pism z Sądu Okręgowego w Poznaniu. W tych okolicznościach przekonanie oskarżonego, iż nie ma sobie nic do zarzucenia nacechowane było jedynie jego subiektywną oceną. Wbrew bowiem twierdzeniu obrońcy oskarżony Z. F. (1) miał możliwość podjęcia właściwych działań w celu zapobieżenia dokonania kolejnych przestępstw przez G. G.. Wbrew twierdzeniu obrońcy oskarżonego Z. F. (1) Sąd Rejonowy słusznie przyjął, iż do zniszczenia akt doszło na terenie Aresztu Śledczego, co czyni zarzut obrońcy sformułowany w punkcie 1b. niezasadnym. Sąd Rejonowy na stronie 28 uzasadnienia szczegółowo wskazał na materiał dowodowy, na podstawie, którego poczynił takie ustalenia (przede wszystkim zeznania świadków J. A. (2), T. B., pracowników sekretariatów Sądu Okręgowego i Apelacyjnego w P.). Skarżący w żaden sposób nie zdołali podważyć tych ustaleń, zwłaszcza, że przed wysłaniem akt do Aresztu śledczego były one sprawdzane pod kątem wystąpienia w nich zniszczeń czy usunięć dokumentów, dopiero po zwrocie akt z aresztu gdzie zaznajamiał się z nimi G. G. w obecności Z. F. (1) ujawniano kolejne przypadki zniszczeń. Również zarzut formułowany w punkcie 1 a apelacji obrońcy oskarżonego jest niezasadny. Określenie, iż ujawnienie zniszczenia akt miało miejsce niezwłocznie jest adekwatne, mimo, iż notatka na którą powołuje się obrońca została opatrzona datą 17 stycznia 2012r., gdyż jak wynika z zeznań świadka A. S., dokonała ona przeglądu tych akt właśnie w tym dniu.

Oskarżony Z. F. (1) z pewnością więc rażąco nie dopełnił swoich obowiązków, skoro G. G. pozostając pod jego nadzorem usunął z akt sądowych trzy dokumenty i trzy przerobił dokonując na nich skreśleń i dopisków. Z. F. (1) gdyby dopełnił swoich obowiązków musiał zapobiec tym działaniom.

Apelacja obrońcy oskarżonego Z. F. (1) kwestionująca jego sprawstwo i winę w zakresie czynu przypisanego w punkcie II zaskarżonego wyroku była więc niezasadna.

Sąd odwoławczy zmuszony był jednak do zmiany zaskarżonego wyroku i to w odniesieniu do G. G. z dwóch powodów.

Po pierwsze przypisane mu zachowania, w ocenie Sądu Okręgowego, nie wyczerpuje znamion strony przedmiotowej przestępstwa z art. 270§1 k.k. Dokumenty, którego jeden oskarżony miał przerobić, a drugi usiłować przerobić zostały sporządzone i wystawione przez operatora telefonii komórkowej. Jedynie zapisy dokonane przez tego operatora mają moc dowodową, a nie sporządzone ręcznie i ołówkiem dopiski przez prowadzącego postępowanie przygotowawcze. Usunięcie więc takiego zaznaczenia w postaci „ptaszka” wykonanego ołówkiem przy jednym połączeniu na wykazie i usiłowanie usunięcia wykonanego ołówkiem zapisu „(...), nie stanowi realizacji znamion strony przedmiotowej przestępstwa z art. 270§1 k.k. Dopiero przerabianie jakiś zapisów dot. wykazu połączeń, np. godziny połączenia, numeru telefonu, z którym realizowane było to połączenie stanowiłoby realizację znamion w/w występku. Dokumentem jest każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone prawo, albo który ze względu na zawartą nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub okoliczności mających znaczenie prawne (art. 115§14 k.k.). Dowodem okoliczności mających znaczenie prawne był więc biling i załącznik do niego, a nie jakieś zbędne dopiski dokonywane odręcznie i ołówkiem na tych dokumentach przez osobę nieuprawnioną. Dla zaakcentowania pewnych okoliczności, pewnych istotnych połączeń telefonicznych możliwe jest przecież sporządzenie analizy tych połączeń, w której zawarte będą wszystkie istotne fakty, zbędne i niedopuszczalne jest natomiast dokonywanie jakiś zamazań, zapisów, odręcznych nieczytelnych notatek na samych dokumentach stanowiących dowód w sprawie. Przy tym sąd orzekający w sprawie zgodnie z art. 410 k.p.k. obowiązany jest do zapoznania się z każdym dokumentem niezależnie od tego czy zostało na nim coś napisane ołówkiem, flamastrem albo innym narzędziem przez policjanta prowadzącego postępowanie przygotowawcze.

Po drugie przypisując czyny z art. 270§1 k.k. sąd meriti dopuścił się obrazy prawa procesowego, która miała wpływ na treść zaskarżonego wyroku. Wszystkie apelacje zostały wniesione na korzyść oskarżonych stąd Sąd Okręgowy był związany zakazem pogarszania ich sytuacji. W niniejszej sprawie doszło zaś do ostatecznego przypisania oskarżonemu G. G. popełnienia czynu sformułowanego w taki sposób, że nie można z opisu tego czynu wywnioskować, by oskarżony wyczerpał znamiona przestępstwa z art. 270 § 1 k.k. Doszło więc do obrazy art. 413§1 pkt 4 k.p.k. Dokładne określenie zarzucanego, a następnie przypisanego oskarżonemu przestępstwa powinno – zgodnie z treścią art. 413§1 pkt 4 k.p.k. – zawierać m.in. niezbędny z punktu widzenia ustawowych znamion danego przestępstwa opis czynu; jednym z takich znamion występku z art. 270§1 k.k. jest cel „użycia za autentyczny” podrobionego lub przerobionego dokumentu (VIDE: wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2002 r., IV KKN 41/01, publ. LEX nr 55177, 2 lipca 2002 r., II KKN 270/00, publ. LEX nr 55527 i 15 lutego 2005 r., III KK 310/04, publ. LEX nr 146278). W zaskarżonym wyroku w żadnym z trzech przypisanych czynów nie wskazano, aby przerobienie dokumentów dokonane zostało w celu użycia tych dokumentów za autentyczne.

Jeżeli wyrok nie został zaskarżony na niekorzyść oskarżonego w części dotyczącej winy, to sąd odwoławczy, wobec zakazu reformationis in peius , nie może ani dokonywać nowych ustaleń faktycznych, w tym przez zmianę opisu czynu, ani w tym celu uchylać wyroku i przekazywać sprawy do ponownego rozpoznania. W tej sytuacji wobec braku kompletu znamion czynu zabronionego przypisanego oskarżonemu G. G. należało tego oskarżonego uniewinnić od zarzucanego mu czynu, a w konsekwencji w tożsamy sposób należało postąpić w przypadku zarzucanego oskarżonemu Z. F. (1) w punkcie 2 czynu.

Skoro w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji nie ustalono, w jakim celu działał oskarżony, to sąd drugiej instancji nie jest władny, uchylając zaskarżony apelacją na korzyść oskarżonego wyrok z powodu obrazy prawa materialnego, zwrócić sprawy do ponownego rozpoznania w celu ustalenia - na niekorzyść oskarżonego - brakującego znamienia zarzucanego mu przestępstwa. Prokurator nie zaskarżył tegoż wyroku w części dotyczącej winy (sprawstwa) przestępstwa z art. 270 § 1 kk, co w konsekwencji spowodowało, iż w tym zakresie Sąd odwoławczy związany był zakazem reformationis in peius. W realiach niniejszej spraw nie można było przecież domniemywać istnienia kierunkowego znamienia przestępstwa. Z uzasadnienia Sądu I instancji wynika tylko i wyłącznie to, iż ustalono fakt zamazania odręcznego zaznaczenia „v” oraz adnotacji „(...)”. Na temat celu, w jakim G. G. miałby to uczynić, nie wspomniano natomiast ani słowem, czego nie dostrzegł również oskarżyciel publiczny.

W zakresie czynu przypisanego oskarżonemu Z. F. (1) w punkcie II wyroku Sąd Okręgowy przyjął, iż zachowanie tam opisane wypełniło znamiona przestępstwa z art. 18 § 3 k.k. w zw. z art. 276 k.k. w zw. z art. 12 k.k. Zmiana ta wyniknęła ponownie z braku ustaleń odnośnie celu „użycia za autentyczny” przerobionych dokumentów. Ta zmiana podobnie jak przedstawione przez obrońcę oraz samego oskarżonego Z. F. (1) okoliczności pozwoliły na odmienną – niż uczynił to Sąd Rejonowy – ocenę stopnia winy i społecznej szkodliwości przypisanego czynu i warunkowe umorzenie postępowania na okres próby jednego roku. Przepis art. 276 k.k. nie przewiduje znamienia celu działania możliwe było więc pozostawienie tej kwalifikacji, a wyeliminowanie art. 270§1 k.k., ponieważ ponownie brak było w opisie czynu określenia celu w jakim przerobiono dokumenty.

Apelująca obrońca oskarżonego Z. F. (1) zwróciła uwagę na mniejszy stopień winy i społecznej szkodliwości zarzucanego oskarżonemu czynu. Sąd Okręgowy uznał, że w niniejszej sprawie zachodzą przesłanki do zastosowania wobec wymienionego instytucji warunkowego umorzenia postępowania. Stopień winy oraz społeczną szkodliwość czynu należało ocenić jako nieznaczne. Czyn oskarżonego wyczerpał bowiem jedynie znamiona przestępstwa z art. 18§3 k.k. w zw. z art. 276 k.k. w zw. z art. 12 k.k. Ponadto usunięcie dokumentów w postaci zwrotnych potwierdzeń odbioru, które znajdowały się w aktach Sądu Okręgowego w Poznaniu nie wpłynęło na przebieg postępowania i sposób rozstrzygnięcia tego procesu. Zważyć też należało, iż oskarżony Z. F. (1) wykonywał również inne czynności służbowe, co oskarżony G. G. wykorzystał dokonując ingerencji w aktach sądowych. Wreszcie nie ulegało wątpliwości, iż Z. F. (1) dopuścił się przedmiotowego czynu z zamiarem ewentualny, co także miało wpływ na stopień społecznej szkodliwości przypisanego mu czynu. Podkreślić też trzeba, że Z. F. (1) ma obecnie 71 lat, nie był nigdy wcześniej karany, przez kilkadziesiąt lat pracował w Służbie Więziennej i wzorowo wywiązywał się ze swoich obowiązków (VIDE: k. 22). Dodatkowo przestępstwo z art. 276 k.k. zagrożone jest karą grzywny, ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Wszystkie te okoliczności pozwalają jednoznacznie stwierdzić, że pomimo warunkowego umorzenia postępowania karnego, oskarżony Z. F. (1) będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie przestępstwa.

Reasumując Sąd odwoławczy warunkowo umorzył postępowanie karne wobec oskarżonego Z. F. (1) o czyn przypisany w punkcie II zaskarżonego wyroku przyjmując, iż wyczerpuje on znamiona przestępstwa 18§3 k.k. w zw. z art. 276 k.k. w zw. z art. 12 k.k. na okres 1 roku i orzekł wobec niego świadczenie pieniężne w kwocie 1000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej.

Nie znajdując już innych podstaw do zmiany lub uchylenia zaskarżonego wyroku Sąd Okręgowy orzekł o jego utrzymaniu w mocy w pozostałej części.

O kosztach sądowych orzeczono na podstawie art. 624§1 k.p.k., art. 630 k.p.k. i art. 634 k.p.k., uznając, że względy słuszności przemawiają za zwolnieniem oskarżonego Z. F. (1) od ponoszenia tych należności.

W postępowaniu odwoławczym występowali przed Sądem Okręgowym obrońcy oskarżonych ustanowieni z urzędu i z uwagi na ich wnioski o zasądzenie kosztów nieopłaconej obrony za to postępowanie orzeczono o tych kosztach na podstawie art. 29 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 roku Prawo o adwokaturze (t.j.: Dz. U. z 2002 roku, Nr 123, poz. 1058 ze zm.) w zw. z § 17 ust. 2 pkt 4, § 4 ust. 1 - 3 rozp. Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez adwokata z urzędu (Dz. U. Nr 1801).

Marek Ziółkowski Waldemar Cytrowski Robert Rafał Kwieciński