Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Koninie

Formularz (...)

Sygnatura akt

II Ko 33/24

1. WNIOSKODAWCA

Ł. Ś.

2. ZWIĘZŁE PRZEDSTAWIENIE ZGŁOSZONEGO ŻĄDANIA

1.

Odszkodowanie (kwota główna)

Odsetki

14.501,91 zł

Od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (k. 59v).

2.

Zadośćuczynienie (kwota główna)

Odsetki

200.000 zł

Od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty (k. 59v).

3.

Inne

Zasądzenie od Skarbu Państwa na rzecz wnioskodawcy kosztów ustanowienia w sprawie pełnomocnika wg norm przepisanych.

3. USTALENIE FAKTÓW

3.1. Fakty uznane za udowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

1.

Okres tymczasowego aresztowania wnioskodawcy Ł. Ś. w sprawie II K (...) Sądu Rejonowego w Koninie od dnia 14 lipca 2021 r. godziny 8:15 do dnia 10 lutego 2022 r. godziny 15:00

- protokół zatrzymania osoby,

postanowieni Sądu Rejonowego w Koninie z 16 lipca 2021 r.,

postanowienie ww. sądu z 10 lutego 2022 r.,

zawiadomienie o zwolnieniu ze sprawy;

k. 55 akt II K (...) Sądu Rejonowego w Koninie w zw. z k. 95v niniejszych akt,

k. 101-102 ww. akt,

k. 614 ww. akt,

k. 617 ww. akt;

2.

uniewinnienie wnioskodawcy Ł. Ś. wyrokiem Sądu Rejonowego w Koninie z dnia 2 listopada 2022 r. w sprawie II K 1477/21 od zarzutu popełnienia przestępstwa z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii, polegającego na tym, że w dniu 13 lipca 2021 r. w K. przy ul. (...) usiłował wejść w posiadanie wbrew przepisom ustawy, znajdującego się w nadanej do niego paczce InPost środka odurzającego w postaci ziela konopi innych niż włókniste o wadze 891,98 grama, co stanowi znaczną ilość substancji psychotropowej, jednakże zamierzonego celu nie osiągnął z uwagi na zatrzymanie i zabezpieczenie środka odurzającego przez pracownika InPost do czasu przyjazdu policji i oddania funkcjonariuszom Komendy Miejskiej Policji w K.;

uchylenie ww. wyroku wyrokiem Sądu Okręgowego w Koninie z dnia 17 lutego 2023 r. w sprawie II Ka 413/22 i umorzenie na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k. postępowania karnego wobec Ł. Ś. o zarzucany mu ww. czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii, przy przyjęciu, że średnia zawartość sumy delta-9-THC i kwasu tertrahydrokannabinolowego w suszu ziela konopi innych niż włókniste wynosiła 0,73% i że była to znaczna ilość środka odurzającego, a nie substancji psychotropowej;

- wskazane obok wyroki;

k. 668 i 705 ww. akt

3.

wnioskodawca był osadzony w areszcie w O.; początkowo przez 3 miesiące Ł. Ś. przebywał w celi dziesięcioosobowej ze starszymi osobami, które oskarżone były o czyny z art. 148 k.k., . w celi przebywało wówczas około 3-4 Ukraińców, którzy dokuczali werbalnie wnioskodawcy;

- zeznania wnioskodawcy Ł. Ś.,

- zeznania świadka A. Ś.,

- zeznania świadka E. Ś.

k. 59v-61,

k. 62v,

k. 63;

4.

początkowo po zatrzymaniu Ł. Ś. nie miał w ogóle kontaktu z rodziną, do pierwszego widzenia z żoną A. Ś. doszło około miesiąc po aresztowaniu (k. 62v), w dniu 15 września 2021 r. prokurator wydał zarządzenie o wyrażeniu zgody na kontakt telefoniczny z matką E. Ś. i obrońcą, w dniu 21 października 2021 r. zostało wydane analogiczne zarządzenie dot. kontaktu z żoną A. Ś., a 16 listopada 2021 r. z dziećmi – dziesięcioletnim synem P. Ś. i siedmioletnią córką Mają Ś.,

wnioskodawca nie posiadał podczas osadzenia w areszcie przez okres dwóch miesięcy leków przeciwbólowych, które zażywał w związku z operacją kolana i leków nasennych, miał opuchnięte kolano, prosił, aby zbadał go lekarz, jednakże uzyskiwał odpowiedź, że nie ma takiej możliwości, z uwagi na silny ból kolana wnioskodawca prosił również o gąbkę, jednak jej nie otrzymał;

następnie Ł. Ś. został osadzony w celi czteroosobowej, w której współosadzeni byli spokojniejsi, nie dokuczali mu;

przez cały pobyt w areszcie wnioskodawcy brakowało żywności, była ona przesyłana w paczkach, cierpiał również na bezsenność, areszcie dozwolone były jedynie 2 kąpiele w tygodniu;

- ww. zeznania wnioskodawcy,

- zarządzenie prokuratora z 15 września 2021 r.,

- zarządzenie prokuratora z 21 października 2021 r.,

- zarządzenie prokuratora z 16 listopada 2021 r.,

- zeznania świadka A. Ś.;

k. 59v-60,

k. 171 ww. akt Sądu Rejonowego,

k. 243 ww. akt,

k. 298 ww. akt,

k. 62v;

5.

Ł. Ś. od 2010r. pozostaje w związku małżeńskim z A. Ś., około 3 lat przed aresztowaniem wnioskodawcy w małżeństwie pojawiły się nieporozumienia, w związku z powyższym Ł. Ś. często przyjeżdżał i nocował u swojej matki – E. Ś.;

- zeznania świadka E. Ś.;

k. 63v

6.

Ł. Ś. posiada dwoje dzieci w wieku 12 i 9 lat, kiedy został aresztowany syn wnioskodawcy był miał 10 lat, a córka 7;

wnioskodawca bardzo odczuwał rozłąkę z dziećmi, z którymi był bardzo zżyty, początkowo jego żona nie potrafiła wyjaśnić dzieciom, gdzie znajduje się ich ojciec; dzieci bardzo tęskniły za wnioskodawcą, próbowały do niego dzwonić, jednakże telefon był zawsze wyłączony; dopiero po wydaniu ww. zarządzenia 16 listopada 2021 r. przez prokuratora rodzina miała w zasadzie nieograniczony kontakt telefoniczny – do rozmów dochodziło nawet codziennie (k. 62);

upływie około 2 tygodni A. Ś. wyjaśniła dzieciom, że tata musi przebywać w specjalnym zakładzie bowiem konieczne jest sprawdzenie czy dopuścił się określonego czynu, wówczas dzieci bardzo martwiły się o wnioskodawcę, pytały czy na pewno nikt mu nic nie zrobi, a uspokoiły się trochę po tym, jak wnioskodawca uzyskał ww. pozwolenie na odbywanie rozmów telefonicznych z rodziną; podczas pierwszej rozmowy telefonicznej z ojcem, która odbyła się w listopadzie 2021 r. dzieci bardzo płakały, następnie nie mogły się doczekać kolejnych rozmów z wnioskodawcą, nieustannie też pytały o ojca, m.in. o to jak wygląda, czy dobrze się czuje, dlaczego nie może być w święta w domu;

kiedy wnioskodawca wrócił do domu to dzieci mówiły, że jest to dla nich najszczęśliwszy dzień w życiu;

podczas pobytu wnioskodawcy w areszcie A. Ś. i E. Ś. odbywały widzenia z wnioskodawcą, doszło do kilku wskazanych widzeń, żaden wniosek o widzenie nie spotkał się z odmową prokuratora lub sądu (k. 62v); pierwsze widzenie z A. Ś. miało miejsce około miesiąca po aresztowaniu (k. 62v);

- zeznania wnioskodawcy,

- zeznania świadka A. Ś.,

- zeznania świadka E. Ś.,

- ww. zarządzenia dot. rozmów telefonicznych,

k. 59v-60,

k. 61v-62v,

k. 63,

k. j/w,

7.

aresztowanie wnioskodawcy negatywnie wpłynęło na funkcjonowanie jego rodziny, A. Ś. zmuszona była przejąć wszelkie obowiązki związane z utrzymaniem domu oraz wychowaniem dzieci, pogorszeniu uległa również sytuacja materialna rodziny, żona wnioskodawcy zmuszona była pożyczać pieniądze od innych osób, gdyż nie była w stanie sama utrzymać rodziny, korzystała również z pomocy finansowej swoich rodziców;

- zeznania wnioskodawcy,

- zeznania świadka A. Ś.,

- zeznania świadka E. Ś.;

k. 59v-60,

k. 61v,

k. 63v;

8.

przed aresztowaniem Ł. Ś. pracował w (...) Sp. z o.o. z siedzibą w K. na stanowisku przedstawiciela handlowego; przy czym w okresie od 1 stycznia 2021r. do 9 maja 2021r. przebywał na zwolnieniu lekarskim, bowiem został poddany operacji kolana, a od 10 maja 2021r. do 7 sierpnia 2021r. przebywał na urlopie rehabilitacyjnym i pobierał świadczenie rehabilitacyjne z ZUS;

w okresie od 1 stycznia 2021r. do 31 grudnia 2022r. ZUS wypłacił wnioskodawcy następujące świadczenia:

- zasiłek chorobowy za okres od 1 stycznia 2021r. do 31 stycznia 2021r. w kwocie 2.316,63 zł brutto, tj. 1.922,54 zł netto,

- zasiłek chorobowy za okres od 1 lutego 2021r. do 28 lutego 2021r. w kwocie 2.092,44 zł brutto, tj. 1.736,73 zł netto,

- zasiłek chorobowy za okres od 1 marca 2021r. do 31 marca 2021r. w kwocie 2.316,23 zł brutto, tj. 1.922,63 zł netto,

- zasiłek chorobowy za okres od 1 kwietnia 2021r. do 30 kwietnia 2021r. w kwocie 2.241,90 zł brutto, tj. 1.860,45 zł netto,

- zasiłek chorobowy za okres od 1 maja 2021r. do 9 maja 2021r. w kwocie 672,57 zł brutto, tj. 558,02 zł netto,

- świadczenie rehabilitacyjne za okres od 10 maja 2021r. do 31 maja 2021r. w kwocie 2.008,82 zł brutto, tj. 1.666,82 zł netto,

- świadczenie rehabilitacyjne za okres od 1 czerwca 2021r. do 30 czerwca 2021r. w kwocie 2.739,30 zł brutto, tj. 2.273,30 zł netto,

- świadczenie rehabilitacyjne za okres od 1 lipca 2021r. do 31 lipca 2021r. w kwocie 2.830,61 zł brutto, tj. 2.349,61 zł netto,

- świadczenie rehabilitacyjne za okres od 1 sierpnia 2021r. do 7 sierpnia 2021r. w kwocie 639,17 brutto, tj. 530,17 zł netto;

w czasie tymczasowego aresztowania wnioskodawca nie otrzymywał wynagrodzenia od pracodawcy, pracodawca w związku z rozwiązaniem stosunku pracy, wypłacił mu jedynie ekwiwalent za niewykorzystany urlop w kwocie 3.551,50 zł brutto, tj. 2.591,78 zł netto;

- zeznania wnioskodawcy

- świadectwo pracy,

- zeznania świadka A. Ś.,

- zeznania świadka E. Ś.,

- informacje (...) Sp. z o.o.,

- decyzja ZUS

i pismo ZUS;

k. 59v-60,

k. 14-15,

k. 61v

k. 63

k. 70 i 91,

k. 75-75v,

89-89v;

9.

po zwolnieniu z aresztu, w okresie od 18 sierpnia 2022r. do 20 sierpnia 2022r., wnioskodawca przebywał w Szpitalu (...) we W. z rozpoznaniem: zestarzałe uszkodzenie łąkotki w wyniku przebytego urazu lub oderwania, uszkodzenie łąkotki przyśrodkowej: tylna część trzonu i róg tylny; podczas pobytu w szpitalu, w dniu 19 sierpnia 2022r., Ł. Ś. przeszedł kolejną operację kolana; został wypisany ze szpitala w stanie ogólnym dobrym;

- zeznania wnioskodawcy,

-zeznania świadka A. Ś.,

- karta informacyjna z leczenia szpitalnego;

k. 59v-60,

k. 61v-62v,

k. 74-74v

10.

wnioskodawca podjął pracę w Niemczech w listopadzie 2022 r. (k. 61v), pracuje przez 3 tygodnie i następnie na tydzień przyjeżdża do Polski;

- zeznania wnioskodawcy,

-zeznania świadka A. Ś.;

k. 59v-60,

k. 61v;

11.

po zwolnieniu z aresztu wnioskodawca był wyciszony, wycofany, ograniczył kontakty towarzyskie, najwięcej czasu spędzał z dziećmi, nadal odczuwa problemy z pamięcią;

-zeznania świadka A. Ś.,

-zeznania świadka E. Ś.;

k. 62v,

k. 63v;

12.

jeszcze przed ww. aresztowaniem wnioskodawca korzystał z konsultacji psychologa w poradni M. w K.; było to kontynuowane po wolnieniu z aresztu;

- zeznania wnioskodawcy,

- zeznania świadka A. Ś.;

k. 59v-60,

k. 62;

13.

małżonka wnioskodawcy jeszcze przed aresztowaniem Ł. Ś., od 25 listopada 2020r., korzystała z porad psychiatrycznych z powodu zaburzeń depresyjnych, leczyła się w Poradni (...) w K., to leczenie nasiliło się po aresztowaniu wnioskodawcy;

- zeznania świadka A. Ś.,

zaświadczenie;

k. 62,

k. 77;

14.

wnioskodawca w przeszłości, tj. mając około 18 lat, miał konflikt z prawem i przebywał w areszcie.

- zeznania świadka A. Ś.,

- zeznania wnioskodawcy.

k. 62,

k. 59v.

3.2. Fakty uznane za nieudowodnione

Lp.

Fakt

Dowód

Numer karty

1.

syn wnioskodawcy zmuszony był korzystać z pomocy psychologa.

- zeznania świadka A. Ś.,

- zaświadczenie (...) w K..

k. 62,

k. 76.

4. OCENA DOWODÓW

4.1. Dowody będące podstawą ustalenia faktów

Lp. faktu
z pkt 3.1

Dowód

Zwięźle o powodach uznania dowodu

Zeznania wnioskodawcy Ł. Ś..

Sąd uznał zeznania wnioskodawcy za wiarygodne, gdyż były jasne, logiczne i szczere, zgodne z zasadami doświadczenia życiowego oraz znajdowały potwierdzenie w pozostałych dowodach w szczególności dokumentach zawartych w aktach II K 1477/21 Sądu Rejonowego w Koninie oraz zeznaniach świadków A. Ś. i E. Ś. oraz informacjach ZUS i spółki (...) w K..

Zeznania świadka A. Ś..

Zeznania świadka były spójne, logiczne i zasadniczo zgodne z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie. Sąd odmówił jedynie wiarygodności zeznaniom tego świadka w zakresie w jakim wskazywała, że syn świadka i wnioskodawcy wymagał konsultacji psychologicznej po wyjściu wnioskodawcy z aresztu. Z zaświadczenia z poradni (...) wynika bowiem niezbicie, że syn świadka i wnioskodawcy korzystał z pomocy psychologa jeszcze przed aresztowaniem wnioskodawcy (k. 76) w związku z problemami wychowawczymi.

Zeznania świadka E. Ś..

Zeznania świadka były spójne, logiczne i konsekwentne. Świadek rzeczowo opisała następstwa tymczasowego aresztowania wnioskodawcy i skutki, jakie pozbawienie wolności wnioskodawcy wywarło na jego sytuację osobistą, rodzinną i zawodową. Zeznania tego świadka był zbieżne z pozostałym materiałem dowodowym zebranym w sprawie.

Dokumenty w aktach sprawy II K 1477/21 SR w Koninie, przede wszystkim wyroki postanowienia w przedmiocie tymczasowego aresztowania, zarządzenia dot. kontaktów telefonicznych.

Wartość dowodowa dokumentów znajdujących się w aktach sprawy II K 1477/21 SR w Koninie nie budziła wątpliwości i nie była kwestionowana przez żadną ze stron niniejszego postępowania.

świadectwo pracy,

informacje (...) Sp. z o.o. z 9 i 26 kwietnia 2024r.,

decyzja ZUS z 19 kwietnia 2021r.,

informacja ZUS z 24 kwietnia 2024r.

Wartość dowodowa dokumentów, nie budziła wątpliwości Z dokumentów tych jednoznacznie wynika, że wnioskodawca przed aresztowaniem był zatrudniony w spółce (...), a umowa o pracę została rozwiązana na skutek aresztowania wnioskodawcy. Nadto z dokumentów tych wynika, że bezpośrednio przed aresztowaniem wnioskodawca pobierał zasiłek chorobowy z ZUS, a następnie świadczenie rehabilitacyjne.

Karta informacyjna z leczenia szpitalnego,

karta informacyjna z leczenia,

zaświadczenie z 10 czerwca 2021r. z poradni (...),

zaświadczenie z poradni (...) z dnia 25 kwietnia 2023r.

Autentyczności tych dokumentów i prawdziwości treści w nich zawartych nie kwestionowała żadna ze stron, a brak było podstaw do ich zakwestionowania z urzędu przez Sąd. Z dokumentów tych wynika jednoznacznie, że wnioskodawca miał problemy zdrowotne dotyczące kolana, a ponadto że korzystał on z pomocy psychologa. Z dokumentów tych wynika również, że żona wnioskodawcy i jego syn korzystali z wizyt u psychologa.

4.2. Dowody nieuwzględnione przy ustaleniu faktów

(dowody, które sąd uznał za niewiarygodne oraz niemające
znaczenia dla ustalenia faktów)

Lp. faktu
z pkt 3.1
albo 3.2

Dowód

Zwięźle o powodach nieuwzględnienia dowodu

xxx

xxx

xxx

5. PODSTAWA PRAWNA

Odszkodowanie

Kwota główna

Odsetki

13.050,50 zł

Art. 552§4 k.p.k.

Art. 361§2 k.c.

Ustawowe za opóźnienia od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Art. 481 k.c.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Podstawa żądania umorzenie postępowania karnego wobec wnioskodawcy w sprawie II K (...) Sądu Rejonowego w Koninie przesądza - co do zasady o - przysługujących mu roszczeniach w rozumieniu art. 552 § 4 k.p.k., przy braku przesłanek z art. 553 § 1 k.p.k., wykluczających możliwość przyznania odszkodowania z tytułu niewątpliwie niesłusznego tymczasowego aresztowania. Zdaniem Sądu, roszczenia wnioskodawcy o odszkodowanie co do zasady było więc słuszne (pod. komentarz do art. 552 k.p.k., D. Świecki, WKP 2024, teza 11). Nie było natomiast podstaw do zasądzenia żądanej przez wnioskodawcę kwoty zadośćuczynienia w całości.

Podstawą prawną żądania przez wnioskodawcę odszkodowania za niesłuszne tymczasowe aresztowanie jest przepis art. 552 § 4 k.p.k.

W celu wykazania zasadności roszczeń z art. 552 § 4 k.p.k. konieczne jest dowiedzenie następujących okoliczności:

1) zastosowania wobec wnioskodawcy tymczasowego aresztowania,

2) niesłuszności zastosowania tego środka zapobiegawczego,

3) wydanie prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie,

4) poniesienia szkody majątkowej i niemajątkowej (krzywdy) i jej wysokości, oraz

5) związku przyczynowego pomiędzy odniesioną szkodą (zarówno materialna jak i niematerialną) a tymczasowym aresztowaniem.

Podkreślić w tym miejscu należy, że odpowiedzialność Skarbu Państwa za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie oparta jest na zasadzie ryzyka (uchwała Sądu Najwyższego z dnia 15 września 1999r., I KZP 27/99, OSNKW 1999/11-12/72).

W orzecznictwie wskazuje się, iż niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie będzie obejmowało trzy sytuacje. Po pierwsze, niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie ma miejsce wtedy, gdy było stosowane z obrazą przepisów rozdziału 28 Kodeksu postępowania karnego, niezależnie od rodzaju wydanego orzeczenia kończącego postępowanie. Wówczas ocena słuszności stosowania tymczasowego aresztowania dokonywana jest z punktu widzenia okoliczności istniejących w chwili jego stosowania. Po drugie, ma ono miejsce wtedy, gdy z uwagi na rodzaj prawomocnego rozstrzygnięcia kończącego postępowanie (orzeczenie: uniewinniające czy umarzające postępowanie) stosowanie tego środka przymusu było niezasadne. Wówczas ocena słuszności stosowania tymczasowego aresztowania dokonywana jest z perspektywy tego rozstrzygnięcia. W doktrynie procesu karnego (ale i w niektórych orzeczeniach) wyraża się też przekonanie (i to jest trzecia z tych przywołanych sytuacji) o tym, że tymczasowe aresztowanie w rozumieniu przepisu art. 552 § 4 k.p.k. będzie niewątpliwie niesłuszne wtedy, gdy - pomimo przypisania winy i sprawstwa - wobec oskarżonego nie została orzeczona bezwzględna kara pozbawienia wolności, ale np. kara łagodniejsza aniżeli kara pozbawienia wolności.

Zwrócić należy jednak uwagę, że w pewnych sytuacjach tymczasowe aresztowanie może być co prawda niesłuszne, ale nie niewątpliwie niesłuszne, co w świetle unormowania art. 552 § 4 k.p.k. stanowi przesłankę egzoneracyjną. Taką okolicznością będzie zawinione zachowanie oskarżonego, pozwalające postawić mu zarzut, ze społecznego punktu widzenia, spowodowania niekorzystnego dla siebie orzeczenia w przedmiocie tymczasowego aresztowania.

W przedmiotowej sprawie wobec wnioskodawcy postanowieniem z dnia 16 lipca 2021r. zastosowano środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania. Wnioskodawca był pozbawiony wolności w okresie od dnia 14 lipca 2021r. do dnia 10 lutego 2022r.

Bezsporne jest również to, że ostatecznie prawomocnym wyrokiem Sądu Okręgowego w Koninie z dnia 17 lutego 2023r. w sprawie II Ka (...) na podstawie art. 17 § 1 pkt 3 k.p.k. w zw. z art. 1 § 2 k.k. umorzone zostało postępowanie karne wobec Ł. Ś. o zarzucany czyn z art. 13 § 1 k.k. w zw. z art. 62 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005r. o przeciwdziałaniu narkomanii.

W ocenie Sądu, z zebranego materiału dowodowego wynika jednoznacznie, że Ł. Ś. w żaden sposób nie przyczynił się do zastosowania wobec niego środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, w związku z czym nie wystąpiły okoliczności wyłączające przyznanie roszczenia o odszkodowanie określone w art. 553 k.p.k.

Konieczne stało się zatem wykazanie, że Ł. Ś. w związku z tymczasowym aresztowaniem doznał szkody materialnej. Odpowiedzialności Skarbu Państwa za niesłuszne aresztowanie wchodzi w grę jedynie wówczas, gdy osoba pozbawiona wolności w tym trybie rzeczywiście poniosła szkodę, która nie została jej zrekompensowana. Stanowi to samodzielną i niezależną przesłankę takiej odpowiedzialności. Zgodnie z treścią art. 553a k.p.k. ustalając wysokość odszkodowania, sąd uwzględnia zaliczenie oskarżonemu okresu niesłusznego stosowania kar, środków zabezpieczających, tymczasowego aresztowania lub zatrzymania, których dotyczy wniosek o odszkodowanie, na poczet kar lub środków zabezpieczających orzeczonych w innym postępowaniu. W związku z tym szkoda zostanie zrekompensowana w tych wszystkich wypadkach, gdy okres tymczasowego aresztowania zostanie zaliczony na poczet kary (nie tylko pozbawienia wolności) w tej sprawie, w której tymczasowe aresztowanie było stosowane lub w innej sprawie, na podstawie art. 63 § 1 k.k. i art. 417 k.p.k.

W polskim systemie prawa cywilnego brak jest normatywnej definicji szkody. Artykuł 361 § 2 k.c. wskazuje jedynie na zakres szkody podlegającej naprawieniu, nie będąc źródłem jurydycznej definicji samego pojęcia "szkoda" (por. wyrok SN z dnia 25 stycznia 2007r., V CSK 423/06, LEX nr 277311). Można przyjąć, że szkodą jest uszczerbek majątkowy, czyli zmniejszenie się majątku wskutek określonego zdarzenia, z pominięciem tych, które zależą od woli doznającego. Najistotniejszy podział szkody wynika z brzmienia art. 361 § 2 k.c. Z przepisu tego wynika, że szkoda polega albo na stracie, którą poniósł poszkodowany albo pozbawieniu poszkodowanego korzyści, które mógłby uzyskać, gdyby mu szkody nie wyrządzono. Innymi słowy, stratą jest pomniejszenie majątku poszkodowanego, polegające na zmniejszeniu, uszczupleniu aktywów poprzez zniszczenie, utratę lub uszkodzenie określonych składników majątkowych albo obniżenie ich wartości. Stratą będzie również zwiększenie, przybycie pasywów poprzez np. powstanie nowych zobowiązań albo ich zwiększenie. Z kolei szkoda związana z utraconymi korzyściami (lucrum cessans) polega na tym, że majątek poszkodowanego nie wzrósł tak, jakby się to stało, gdyby nie nastąpiło zdarzenie, z którym połączona jest czyjaś odpowiedzialność. Ujmując rzecz obrazowo, wskazuje się, że wskutek doznania tego rodzaju uszczerbku poszkodowany nie staje się bogatszy o to, czego bez wyrządzenia mu szkody mógł oczekiwać w przyszłości.

Dla ustalenia zaistnienia szkody oraz jej wysokości porównujemy rzeczywisty stan majątku po zdarzeniu sprawczym ze stanem hipotetycznym, czyli takim, jaki by istniał, gdyby nie nastąpiło zdarzenie sprawcze. W praktyce jednak nie bada się różnicy pomiędzy całym hipotetycznym majątkiem poszkodowanego, a całym rzeczywistym jego majątkiem, lecz różnice w określonej części tego majątku, która została dotknięta zdarzeniem szkodzącym.

Wnioskodawca za niewątpliwie niesłuszne tymczasowe aresztowanie domagał się tytułem odszkodowania kwoty 14.501,91 zł, tj. utraconych zarobków. Wnioskodawca wskazał, że powyższa kwota jest sumą minimalnego wynagrodzenia za rok 2021, tj. 2.061,67 zł netto miesięcznie oraz za rok 2022 – 2.363,56 zł netto miesięcznie.

Sąd analizując zgromadzany w sprawie materiał dowodowy stwierdził, iż zasadna jest jedynie szkoda wynikła z utraconych zarobków przez wnioskodawcę w okresie od 8 sierpnia 2021r. do 10 lutego 2022r. Jak wynika z pisma ZUS z dnia 24 kwietnia 2024r. wnioskodawca w okresie pozbawienia wolności od 14 lipca 2021r. do 7 sierpnia 2021r. miał bowiem wypłacone świadczenie rehabilitacyjne z ZUS. W ocenie Sądu, gdyby nie został pozbawiony wolności po zakończeniu pobierania ww. świadczenia podjąłby pracę w spółce (...), z którą łączyła go umowa o pracę i do końca 2021 r. pobierał wynagrodzenie netto w kwocie 2061,67 zł miesięcznie, a w 2022 r. 2363,56 zł – jak wskazał jego pełnomocnik we wniosku (k. 12 akt). Stosunek pracy Ł. Ś. wygasł w dniu 15 października 2021r. na skutek tymczasowego aresztowania. Z powyższego wynika, że tymczasowe aresztowanie stanowiło jedyną przyczynę utraty przez wnioskodawcę pracy. Daje to więc kwotę 4 x 2061,67 (za wrzesień, październik, listopad i grudzień) łącznie (...),68 + (...),56 za styczeń 2022 r. = 10610,24 zł, dodatkowo 1596,13 zł za 24 dni w sierpniu 2021 r. – od 8 sierpnia do 31 sierpnia 2021 r. (2061,67 x 24 = (...),08 : 31 = (...),13) oraz 844,13 zł za 10 dni lutego 2022 r. ( (...),56 x 10 = (...),6 : 28 – tyle było dni w tym miesiącu = 844,13), łącznie (...),24 + (...),13 + 844,13 = 13.050,50 zł.

Odsetki ustawowe od zasądzonej sumy pieniężnej z tytułu odszkodowania za niesłuszne skazanie, tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie przysługują od daty uprawomocnienia się wyroku. Tak też stwierdził SN w postanowieniu w sprawie V KRN 475/90 OSNKW 1991/10-12/52: „odsetki od sumy pieniężnej stanowiącej odszkodowanie za niesłuszne skazanie są wynagrodzeniem za opóźnienie w zapłacie sumy pieniężnej, która jest już wymagana, i dlatego należy uznać, że za czas do wydania przez sąd prawomocnego orzeczenia odszkodowawczego odsetki nie przysługują . Dopóki bowiem roszczenie wierzyciela (wnioskodawcy) nie jest wymagalne, dopóty dłużnik, jakim w tym wypadku jest Skarb Państwa, nie opóźnia się ze spełnieniem świadczenia pieniężnego, a tym samym nie zachodzi sytuacja, o której stanowi art. 481 k.c.".

Zadośćuczynienie

Kwota główna

Odsetki

70.000 zł

Art. 552§4 k.p.k., art. 445§1 i 2 k.c.

Ustawowe za opóźnienie od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Art. 481 k.c.

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

Roszczenie o zadośćuczynienie jest związane z tzw. szkodą niematerialną. Ustalając wysokość kwoty zadośćuczynienia za doznaną krzywdę należy mieć na uwadze czas pozbawienia wolności i warunki w jakich ono miało miejsce, skutki jakie wywołało dla dobrego imienia wnioskodawcy, jego negatywne przeżycia psychiczne, wiążące się z faktem pozbawienia wolności, negatywne skutki o charakterze niematerialnym w zakresie zdrowia wnioskodawcy.

Zgodnie z treścią art. 445 § 1 k.c., który to przepis ma zastosowanie wprost w procesie karnym uregulowanym w Rozdziale 58 Kodeksu postępowania karnego, zadośćuczynienie winno być „odpowiednie”. Z istoty tego unormowania i natury krzywdy, suma przyznana tytułem zadośćuczynienia musi, siłą rzeczy być przybliżonym ekwiwalentem doznanych cierpień psychicznych i fizycznych.

Pojęcie „sumy odpowiedniej” użyte w art. 445 § 1 k.c. w istocie ma charakter niedookreślony, niemniej jednak w judykaturze wskazano kryteria, którymi należy się kierować przy ustalaniu wysokości zadośćuczynienia. Zadośćuczynienie ma mieć przede wszystkim charakter kompensacyjny, wobec czego jego wysokość nie może stanowić zapłaty symbolicznej, lecz musi przedstawiać jakąś ekonomicznie odczuwalną wartość. Jednocześnie wysokość ta nie może być nadmierną w stosunku do doznanej krzywdy, ale musi być „odpowiednia” w tym znaczeniu, że powinna być – przy uwzględnieniu krzywdy poszkodowanego – utrzymana w rozsądnych granicach, odpowiadających aktualnym warunkom i przeciętnej stopie życiowej społeczeństwa (por. wyrok SN z 22 kwietnia 1985r., (...) 94/85, LEX nr 8713).

Pozbawienie wolności dla każdego człowieka jest ciężką dolegliwością. Trudno jest zmierzyć czy rozważyć rozmiar tej dolegliwości. Nie istnieją żadne wymierne wskaźniki tej krzywdy. Niewątpliwie brak jest obiektywnego przelicznika doznanej przez wnioskodawcę krzywdy na kwotę wyrażoną w pieniądzach, co może powodować zawsze rozbieżność ocen w kwestii słusznego jej ustalenia.

W przedmiotowej sprawie Ł. Ś. był zatrzymany i tymczasowo aresztowany przez okres 6 miesięcy i 27 dni. Niewątpliwie pozbawienie wolności wskutek tymczasowego aresztowania w żaden sposób nie zostało mu zrekompensowane. Dolegliwość wynikająca z zatrzymania i tymczasowego aresztowania była w niniejszej sprawie dość wysoka. Konieczność pobytu w izolacji penitencjarnej, w nieprzyjaznych warunkach, w oderwaniu od życia rodzinnego, stanowiły dla wnioskodawcy niekorzystne przeżycia, które z pewnością stanowiło dla niego krzywdę, wywierając negatywny wpływ na jego psychikę. Nie można również pominąć faktu, że wnioskodawca odczuwał wówczas silny ból kolana, jednakże nie otrzymywał żadnych leków, nie był badany przez lekarza.

Ponadto, tymczasowe aresztowanie miało niewątpliwie negatywny wpływ na życie zawodowe wnioskodawcy, które praktycznie z dnia na dzień uległo całkowitej destrukcji, bowiem stosunek pracy wygasł z powodu tymczasowego aresztowania wnioskodawcy. Nadto tymczasowe aresztowanie wywarło wpływ na stan psychiczny wnioskodawcy – po opuszczeniu aresztu Ł. Ś. stał się wyciszony, unikał kontaktów towarzyskich, najwięcej czasu spędzał z dziećmi.

Uwzględniając powyższe okoliczności, Sąd Okręgowy uznał, iż sumą adekwatną do doznanej przez wnioskodawcę krzywdy, w pełni rekompensującą jego negatywne przeżycia związane ze skutkami zawodowymi, rodzinnymi, społecznymi oraz ze znoszeniem niekorzystnych warunków bytowych i niepewności co do własnego losu, będzie kwota 70.000 zł, to jest kwota około 10.000 złotych za jeden miesiąc pozbawienia wolności.

Jednocześnie Sąd uznał, iż wnioskowana przez Ł. Ś. kwota z tytułu zadośćuczynienia w wysokości 200.000 zł była zbyt wysoka, nie znajdująca uzasadnienia w jakiś wyjątkowo szczególnych okolicznościach wpływających na duże zwiększenie rozmiarów krzywdy doznanej przez wnioskodawcę. W tym miejscu należy jednak dodać, iż sąd z powodu błędu niedopatrzenia pominął w wyroku punkt mówiący o oddaleniu wniosku w pozostałym zakresie zarówno co do zadośćuczynienia, jak i odszkodowania ponad ww. kwotę 13.050,50 zł.

W związku z powyższym za odpowiednie, a zatem odzwierciedlające rzeczywisty rozmiar krzywdy doświadczonej przez wnioskodawcę, jednocześnie stanowiące dla niego odczuwalną, a nie tylko symboliczną, wartość finansową, z drugiej zaś strony respektujące poziom życia społeczeństwa - Sąd uznał zadośćuczynienie w wysokości 70.000 zł.

Inne

xxx

Zwięźle o powodach podstawy prawnej

xxx

6. (...) W (...)

Zwięźle o powodach rozstrzygnięcia

Odszkodowanie

1.

Kwota główna

Odsetki

13.050,50 zł – wyżej w punkcie 5 sąd wskazał sposób wyliczenia przedmiotowego odszkodowania.

Ustawowe za opóźnienia od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Zadośćuczynienie

2.

Kwota główna

Odsetki

70.000 zł wyżej wskazano też już okoliczności, którymi kierował się sąd ustalając wysokość zadośćuczynienia, tj.:

Uwzględniając roszczenie sąd miał na uwadze:

1.  Długi okres tymczasowego aresztowania, blisko 7 miesięcy,

2.  Dolegliwości związane z odosobnieniem, konieczność poddania się rygorom, przebywanie w wieloosobowej celi,

3.  Wyżej opisany stan zdrowia, dolegliwości bólowe kolana i emocjonalne przeżywanie odosobnienia,

4.  Tęsknotę za rodziną, w szczególności dziećmi,

5.  Zwolnienie z pracy, konieczność poszukiwania nowego zatrudnienia po opuszczeniu aresztu śledczego,

6.  Utratę dobrego imienia.

Zdaniem sądu, zasądzone zadośćuczynienie w kwocie 70.000 zł za cały okres pobytu w areszcie jest odpowiednie. Dostatecznie rekompensuje krzywdy wnioskodawcy, dolegliwości związane z pozbawieniem wolności, ale z drugiej strony nie przekracza rozsądnych granic, odpowiadających aktualnym warunkom życia społeczeństwa, innymi słowy nie prowadzi do uzyskania nadmiernych korzyści finansowych.

Zasądzona kwota dla wyobrażenia, jest zbliżona do 23 minimalnych miesięcznych wynagrodzeń brutto w 2022 r. (3010 zł), co daje około 3,32 takie wynagrodzenia za jeden miesiąc pozbawienia wolności.

Oczywiście porównanie to ma tylko zobrazować relacje zasądzonego odszkodowania do realiów życia społecznego, a nie stanowi miernika do wyliczenia tego zadośćuczynienia, które wynika z przytoczonych okoliczności.

Ustawowe za opóźnienia od dnia uprawomocnienia się wyroku do dnia zapłaty.

Inne

3.

xxx

7. INNEROZSTRZYGNIĘCIAZAWARTE W WYROKU

Punkt
rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

xxx

xxx

8. KOSZTY PROCESU

Punkt
rozstrzygnięcia
z wyroku

Przytoczyć okoliczności

II.

III.

O kosztach procesu Sąd orzekł na podstawie art. 554 § 4 k.p.k. i art. 16 ust. 2 i 3 ustawy z dnia 26 maja 1982r. Prawo o adwokaturze w zw. z § 11 ust. 6, § 15 ust. 1 pkt 1-4 i § 17 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015r. w sprawie opłat za czynności adwokackie.

Na podstawie art. 554 § 4 k.p.k. kosztami sądowymi obciążony został Skarb Państwa.

9. PODPIS

Robert Rafał Kwieciński