Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Koninie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Konin, dnia 31-03-2014 r.

Sąd Okręgowy w Koninie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący - Sędzia – SO Jadwiga Święcicka

Protokolant: Starszy sekretarz sądowy Elwira Świecka

po rozpoznaniu w dniu 31-03-2014 r. w Koninie

sprawy A. Ł.

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

o wysokość emerytury

na skutek odwołania A. Ł.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P.

z dnia 11 grudnia 2013r. znak: (...)

I. Oddala odwołanie

II. Zasądza od odwołującego na rzecz pozwanego kwotę 60 zł - tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego .

III U 140/14

UZASADNIENIE

Decyzją z dnia 11 grudnia 2013r. znak (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych II Oddział w P. po rozpatrzeniu wniosku A. Ł. z dnia 7 listopada 2013r. przyznał mu emeryturę na podstawie art. 184 ustawy emerytalnej od 1 listopada 2013r. tj. od nabycia uprawnień. Wysokość tego świadczenia została ustalona wg kwoty składek zaewidencjonowanych na koncie ubezpieczonego. Wysokość świadczenia została ustalona na kwotę 3.362,06 zł. brutto.

Odwołanie od tej decyzji wniósł A. Ł., domagając się przyznania tak ustalonego świadczenia od daty kiedy nabył prawo do tej emerytury tj. od grudnia 2009r., a nie dopiero od daty wniosku. Podniósł, że nowe świadczenie jest wyższe od dotychczasowego o kwotę 403,58 zł. Jego zdaniem organy państwowe powinny informować i pouczać obywateli o przysługujących mu prawach. Nie złożył wcześniej o przyznanie tego świadczenia, bo nie wiedział, że może wnosić o przeliczenie emerytury w wieku 60 lat, dowiedział się o tym przypadkiem. W jego ocenie z winy ZUS otrzymywał niższe świadczenie emerytalne od grudnia 2009 do października 2013r.

W odpowiedzi na odwołanie pozwany organ rentowy wniósł o jego oddalenie, podnosząc, że zgodnie z przepisem art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej świadczenia wypłaca się od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej niż od miesiąca, w którym złożono wniosek. Wniosek o emeryturę z art. 184 ustawy emerytalnej odwołujący zgłosił 7 listopada 2013r. i prawo do tego świadczenia zostało mu ono przyznane od 1 listopada 2013r. Zdaniem organu rentowego, brak jest podstaw do wyrównania świadczenia za okres wcześniejszy.

Sąd ustalił i zważył co następuje:

A. Ł. ur. (...) w dniu 7 kwietnia 2006r. złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury górniczej, załączając dokumenty potwierdzające przebyte okresy składkowe i nieskładkowe, w tym świadectwo pracy górniczej wystawione w dniu 21 marca 2006r. przez Kopalnię (...) S.A. potwierdzające jego zatrudnienie w (...)Kopalni (...) od 17 lipca 1969r. do 30 kwietnia 2006r. i wykonywanie pracy górniczej w pełnym wymiarze czasu pracy: określonej w art. 36 ust. 1 pkt. 4 i Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23.12.1994r. na stanowiskach:

⚫

na stanowisku operatora pomp na odkrywce od 1 września 1971r. do 15 września 1974r. wymienioną w Załącznik 3 pkt. III/6

⚫

od 16 września 1974r. do 30 kwietnia 2006r. na stanowisku mechanika górniczych na odkrywce Załącznik 2 pkt. 11

Dołączył także wykazy dniówek za l. 1971-74 i zaświadczenie Rp-7 z l.1980-2005.

Decyzją z dnia 29 stycznia 2004r. ustalono wnioskodawcy kapitał początkowy.

Natomiast decyzją z dnia 9 maja 2006r. pozwany organ rentowy przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury górniczej na podstawie art. 49 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - od osiągnięcia wieku tj. od (...)

Ustalając wysokość emerytury organ rentowy - do obliczenia podstawy wymiaru przyjął wskaźnik wysokości podstawy wymiaru z lat 1989-98 - 146,01% i kwotę bazową 1.977,20 zł. Nadto organ rentowy przyjął 36 lat i 4 miesiące okresów składkowych i 5 miesięcy nieskładkowych, a okres pracy górniczej w rozmiarze 34 miesięcy przeliczył przelicznikiem 1,8, natomiast 377 miesięcy przelicznikiem 1,2. Tak obliczone świadczenie wyniosło 2.200 zł. brutto.

Następnie kolejnych latach było ono waloryzowane i po waloryzacji z dnia 25 marca 2011r. wynosiło 2.681 zł. brutto

W dniu 7 listopada 2013r. wnioskodawca złożył wniosek o przyznanie prawa do emerytury w związku z osiągnięciem 60 roku życia. Podał, że po przyznaniu prawa do emerytury nie pracował i nie pracuje.

Po złożeniu tego wniosku organ rentowy ustalił, że wnioskodawca spełnia przesłanki do nabycia prawa do emerytury w obniżonym wieku określone w art. 184 ustawy o emeryturach i rentach. Przepis ten w zw. z przepisami Rozporządzenia Rady Ministrów z 7 lutego 1983r. stanowi, że ubezpieczonym urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 roku przysługuje emerytura po osiągnięciu wieku przewidzianego w art. 32, 33, 39 i 40, jeżeli w dniu wejścia w życie ustawy (1 stycznia 1999 roku) osiągnęli:

1) okres zatrudnienia w szczególnych warunkach lub w szczególnym charakterze wymaganym w przepisach dotychczasowych do nabycia prawa do emerytury w wieku niższym 65 lat w przypadku dla mężczyzn oraz

2) okres składkowy i nieskładkowy, o którym mowa w art. 27 – co najmniej 25 lat

Emerytura, o której mowa w ust. 1, przysługuje pod warunkiem nieprzystąpienia do otwartego funduszu emerytalnego albo złożenia wniosku o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem Zakładu, na dochody budżetu państwa.

Generalnie prawo do emerytury w obniżonym wieku przysługuje jeśli ubezpieczony:

1.  osiągnął wiek emerytalny wynoszący: 60 lat dla mężczyzn,

2.  ma wymagany okres zatrudnienia, wynoszący 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat pracy w szczególnych warunkach.

ZUS ustalił, że wnioskodawca wykazał na dzień 1 stycznia 1999r. w wymiarze 29 lat 5 miesięcy i 16 dni okresów składkowych i nieskładkowych, w tym 29 lat 1 miesiąc i 27 dni pracy w warunkach szczególnych.

Decyzją z dnia 11 grudnia 2013r. (...) organ rentowy przyznał wnioskodawcy prawo do emerytury w obniżonym wieku i ustalił wysokość świadczenia stosownie do przepisu art. 53 (tzw. starych zasad), z art. 26 (z kwoty zaewidencjonowanych składek) i 183 ustawy emerytalnej (proporcjonalnie wg daty nabycia prawa do emerytury (80% z art. 53 i 20% z art. 26) Tak obliczone świadczenie wyniosło 3.362,06zł.

Natomiast kolejną zaskarżoną decyzją z dnia 11 grudnia 2013r. pozwany obliczył wysokość świadczenia emerytalnego wnioskodawcy z art. 26 ustawy emerytalnej tj. z kwoty składek zaewidencjonowanych i tabel średniego trwania życia. Tak obliczone świadczenie wyniosło 3.362,06 zł.

Wnioskodawca domaga się przyznania świadczenia od daty ukończenia wieku 60 lat tj. od (...), gdyż jego zdaniem ZUS powinien go poinformować o uprawnieniach.

Powyższy stan faktyczny Sąd ustalił na podstawie akt emerytalnych i w oparciu o zeznania wnioskodawcy.

Powyższy stan faktyczny był między stronami bezsporny, sporna była jego ocena prawna.

W myśl art. 100 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach prawo do świadczeń określonych w tej ustawie, powstaje z dniem spełnienia wszystkich warunków wymaganych do jego nabycia.

Natomiast w świetle art. 83 ust. 1 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń ustalenie prawa do świadczeń wymaga jednak deklaratywnej decyzji organu rentowego indywidualizującej to prawo, wydawanej - zgodnie z art. 116 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach - na wniosek osoby zainteresowanej.

Przytoczenia wymaga także przepis art. 129 ust. 1 ustawy emerytalnej, do której odwołał się pozwany w odpowiedzi na odwołanie, który stanowi, że świadczenia z ustawy wypłaca się poczynając od dnia powstania prawa do tych świadczeń, nie wcześniej jednak niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek lub wydano decyzję z urzędu, z uwzględnieniem ust. 2.

A także przepis art. 133 ust. 1 pkt. 1 ustawy emerytalnej, który stanowi, że w razie ponownego ustalenia przez organ rentowy prawa do świadczeń lub ich wysokości, przyznane lub podwyższone świadczenia wypłaca się, poczynając od miesiąca, w którym powstało prawo do tych świadczeń lub do ich podwyższenia, jednak nie wcześniej niż:

1) od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy lub wydano decyzję z urzędu, z zastrzeżeniem art. 107a ust. 3;

2) za okres 3 lat poprzedzających bezpośrednio miesiąc, o którym mowa w pkt 1, jeżeli odmowa lub przyznanie niższych świadczeń były następstwem błędu organu rentowego lub odwoławczego.

Z powołanych przepisów wynika ogólną zasada prawa emerytalno-rentowego, że świadczenia wypłaca się na wniosek zainteresowanego, poczynając od dnia powstania prawa, czyli spełnienia ustawowych warunków do emerytury lub renty, lecz nie wcześniej niż od miesiąca, w którym zgłoszono wniosek o świadczenie.

Czym innym jest bowiem data nabycia prawa do świadczenia, a czym innym data podjęcia jego wypłaty.

Reguła powyższa wyklucza możliwość wstecznego wypłacania świadczeń, tj. za okres po nabyciu prawa, a przed złożeniem wniosku, co uzasadnia się zapobieganiem powstawaniu zjawiska kapitalizacji świadczeń.

Prawo do świadczenia może być realizowane dopiero po zgłoszeniu do właściwego organu rentowego wniosku o przyznanie prawa. Inicjatywa należy zawsze do ubezpieczonego.

Podkreślić należy, iż w niniejszej sprawie organ rentowy nie miał podstaw do przyznania świadczenia z chwilą spełnienia przez wnioskodawcę prawa do emerytury w dacie ukończenia 60 roku życia, z uwagi na brak wniosku, a wniosek ten nie został złożony z przyczyn leżących po stronie wnioskodawcy.

Sąd nie dopatrzył się w tym zakresie zaniedbania po stronie organu, w tym niedopełnienia obowiązku działania z urzędu na korzyść osoby uprawnionej do świadczenia. Działanie organu rentowego z urzędu, jest określone ściśle przepisami ustawy emerytalnej, jednak nie dotyczy to sytuacji nabycia emerytury po emeryturze.

Wnioskodawca dopiero w dniu 7 listopada 2013r. wystąpił do organu rentowego z wnioskiem o przyznanie prawa do innego świadczenia (z innej podstawy prawnej).

Dopiero złożenie wniosku, wymagało ustalenia przez organ rentowy czy wnioskodawca spełnia przesłanki do nabycia nowego świadczenia i ustalenia jego wysokości.

Uprawnienia wynikające z systemu ubezpieczenia społecznego, w tym prawo do emerytury są wyczerpująco uregulowane w przepisach powszechnie obowiązującego prawa. Jedną z zasad demokratycznego państwa prawnego jest wymóg jawności prawa, do których obywatele mają dostęp.

W związku z zasadą jawności prawa obowiązuje również zasada, że "nieznajomość prawa szkodzi", podkreślająca, że osoby uczestniczące w obrocie prawnym powinny wykazać się aktywnością w ustalaniu swojej sytuacji prawnej.

Organ rentowy nie ma obowiązku ani możliwości indywidualnego informowania wszystkich zainteresowanych o przysługujących im uprawnieniach w zakresie zmian w wysokości świadczeń z ubezpieczenia społecznego, a zwłaszcza takich, które wymagają szczegółowej analizy dokumentów, chyba że sam zainteresowany wystąpi z takim żądaniem.

Bez znaczenia dla realizacji prawa jest kwestia świadomości prawnej ubezpieczonych, a tym samym nie ma znaczenia przekonanie wnioskodawcy, że świadczenie mu się należy, bez złożenia w stosownym czasie wniosku.

Podsumowując, Sąd podkreśla, że samo spełnienie warunków wymaganych do nabycia prawa do świadczenia nie rodzi po stronie organu rentowego zobowiązania z tytułu powstałego świadczenia, gdyż zależy to od złożenia przez zainteresowanego stosownego wniosku.

Skoro obowiązujące przepisy nie przewidują odstąpienia od tej zasady i możliwości przyznania świadczenia za okres wcześniejszy przed złożeniem wniosku, zatem brak było podstaw do przyznania wnioskodawcy emerytury z art. 184 ustawy emerytalnej za okres od daty nabycia świadczenia, a przed złożenia wniosku tj. przed 1 listopada 2013r.

Z uwagi na powyższe Sąd uznał odwołania A. Ł. za nieuzasadnione i na podstawie art. 477 ¹⁴ §1 k.p.c. odwołanie to oddalił.

O kosztach zastępstwa procesowego (pkt. II wyroku) Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 98 § 1 k.p.c. w zw. z § 2 ust. 2, § 6 i 11 ust. 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.490 j.t.)